despinoza.nl

In het NRC wordt ook aandacht bestee aan de plannen vn de ASK.

Een monument voor Spinoza

Paul Steenhuis

Het is tijd dat Baruch Spinoza in Amsterdam een monument krijgt, vindt de lokale Spinoza Kring. De filosoof stierf op 21 februari 1677, vandaag precies 330 jaar geleden.

Het grootste deel van zijn leven (tot zijn 28ste, hij werd 44) leefde Baruch Spinoza, Nederlands beroemdste en radicaalste filosoof in Amsterdam. Hij werd er in 1632 geboren op de plek waar nu het stadhuis de Stopera staat, en woonde waar nu de Mozes en Aäronkerk staat. In 1661 vertrok hij naar Rijnsburg. En vandaag precies 330 jaar geleden overleed hij in Den Haag. Pas na zijn dood werd zijn filosofische hoofdwerk uitgegeven - het was te gevaarlijk om dit tijdens zijn leven uit te brengen.

Spinoza was de intellectuele ruggegraat van de Europese Verlichting, schreef historicus Jonathan Israel in zijn boek Radical Enlightenment. Omdat het Spinoza was die beweerde dat God niet bestaat, maar dat de natuur God is, dat er geen van God gegeven wetten zijn, dat geopenbaarde godsdiensten mensenwerk zijn - kortom allemaal inzichten die vandaag opnieuw actueel zijn.

Kijk, Rotterdam heeft de Erasmusbrug, de Erasmusuniversiteit en een standbeeld van Erasmus. Zo moet je als stad omgaan met grote denkers. Daarom, zegt Frank van Kreuningen, hebben wij vorig jaar de Amsterdamse Spinoza Kring opgericht, met het doel om Spinoza tot boegbeeld van Amsterdam te maken. De recente ontwikkelingen, vindt hij, maken dat nodig. Die kring, die hij samen met documentairemaker Haije Bouwman opzette, heeft al verschillende initiatieven genomen. We organiseren studiegroepen over de teksten van Spinoza. Met het Amsterdamse Spinoza Lyceum willen we een Spinoza-lespakket ontwikkelen voor middelbare scholen. We willen dat er in Amsterdam een Spinozamuseum en een Spinozamonument komt, om het belang van zijn gedachtengoed te onderstrepen. Mensen zijn aangewezen op samenwerking, benadrukte Spinoza. In alles beroept hij zich op liefde en rechtvaardigheid. Hij vindt menselijk verstand belangrijker dan godsdienst . Dat moet uitgedragen worden in deze tijden, zegt Van Kreuningen.
De eerste stappen om tot een monument te komen in Amsterdam, zijn gezet. De Amsterdamse Spinoza Kring heeft contact gezocht met de Stichting Kunst en Openbare Ruimte, om het plan verder te ontwikkelen. Het gaat nadrukkelijk niet om een standbeeld, aldus Van Kreuningen.

Amsterdam heeft, bij het Spinoza Lyceum, al een beeld van de filosoof, die onder meer wegens zijn ketterse ideeën in 1656, vorig jaar 350 jaar geleden, verbannen werd uit de Amsterdams Portugees-joodse synagoge, met de tekst: Vervloekt zij hij als hij slaapt, vervloekt als hij waakt. Niemand mag met hem spreken, niemand met hem schrijven, niemand mag met hem onder één dak verkeren, niemand mag binnen anderhalve meter bij hem zijn of enig geschrift van hem lezen.

De Amsterdamse Spinoza kring wil nu juist wel graag dat Spinozas werk gelezen wordt - vandaar ook het verlangen naar een monument. Overigens is die verbanning nooit opgeheven; de kring zou het mooi vinden als de joodse gemeenschap die bij de presentatie van het monument zou opheffen.

Er is inmiddels een comité van aanbeveling voor het Amsterdamse Spinozamonument gevormd, met daarin onder anderen oud-politicus Frits Bolkestein, Spinoza-kenner Jonathan Israel en vertaler van Spinozas in het Latijn geschreven Ethica Henri Krop en schrijver Geert Mak.

Om verder steun te verwerven geeft Jonathan Israel in juni een lezing over Amsterdam en Spinoza. En de Amsterdamse Spinoza Kring streeft er naar om dit jaar op de geboortedag van Spinoza, 24 november, dit jaar 375 jaar geleden, de plannen voor het monument te kunnen presenteren. De Belgische Spinoza-kenner Herman De Dijn hoopt dan een feestrede te kunnen uitspreken. Medeoprichter van de kring Haije Bouwman werkt ondertussen aan een documentaire over de Verlichting. En Van Kreuningen, oud-directeur van de Utrechtse academie voor Expressie door Woord en Gebaar, die Spinozakennis verwierf door onder andere studiebijeenkomsten van de Vereniging Het Spinozahuis in Rijnsburg, heeft ook nog een persoonlijke wens: Laat ze het Waterlooplein, waar Spinoza woonde in Amsterdam, omdopen tot het Spinozaplein. Spinoza is voor ons belangrijker dan zo'n veldslag van Napoleon, zou ik denken.

Er staat een Standbeeld van Spinoza voor het Spinozalyceum volgens mij.
Of zou het verwijderd zijn?
In het Gemeentearchief Amsterdam staan er fotos van in de beeldbank

Ik juich dit initiatief van harte toe en hoop dat een monument spoedig dáár staat waar het allang had behoren te staan.

Ook ik vind het gebruik van de naam Baruch niet juist en adviseer om de zelfgekozen voornaam Benedictus te gebruiken.

Monument voor Spinoza

Door onze redacteur Paul Steenhuis

Amsterdam, 11 juni. De gemeente Amsterdam steunt het initiatief om een monument op te richten voor de bekende Amsterdamse zeventiende-eeuwse filosoof Baruch de Spinoza. „Amsterdam is de stad van Spinoza,” zei wethouder van Cultuur Carolien Gehrels afgelopen zaterdag. Het Amsterdamse Fonds voor de Kunst stelt 17.000 euro beschikbaar voor een vooronderzoek naar het monument.

Voor zover bekend gaat het geen traditioneel standbeeld worden. De gemeente zal nog bepalen hoeveel ze bijdraagt aan de half miljoen euro die het ‘interactieve monument’ zal gaan kosten.

Gehrels kondigde het plan aan na een lezing van de internationale Spinoza-kenner Jonathan Israel, in de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam.

Israel juicht het monument toe omdat hij Spinoza als grondlegger van de ‘Radicale Verl i ch t i n g ’ beschouwt. Wethouder Gehrels sloot zich in haar toespraak daarbij aan: „Het denken van Spinoza over vrijheid en tolerantie is een inspiratie voor ons cultuurbeleid.”

De gemeente wil, net als de pas opgerichte Amsterdamse Spinoza Kring (de initiatiefnemer tot het monument), meer doen om het cultuurhistorisch verleden van Spinoza (1632-1677) zichtbaar te maken. „Amsterdam was in zijn tijd een stad waarin verschillende geloven naast elkaar konden leven,” aldus Gehrels. Vandaar dat de gemeente Amsterdam de restauratie van de Portugese synagoge met 1,8 miljoen steunt en de oude Uilenburger synagoge opnieuw een joods-maatschappelijke functie wil geven. Het plan van de Spinoza Kring om het De Pintohuis, waaruit de bibliotheek verhuist, om te vormen tot een toegankelijk debat- en cursuscentrum en museum over Spinoza, wordt door Gehrels ook positief beoordeeld. „Amsterdam is voor volgend jaar door de Unesco tot ‘Wereld Boekenstad’ uitgeroepen. Wij willen dan onder het motto ‘Open Mind, Open Book’ drie Amsterdamse schrijvers promoten: Anne Frank, Annie M.G. Schmidt en Spinoza.”

De initiatieven van de Amsterdamse Spinoza Kring om van Spinoza het boegbeeld van Amsterdam te maken, passen volgens Gehrels goed in het beleid. Binnen enkele jaren zou het monument er kunnen zijn. De Stichting Kunst in de Openbare Ruimte heeft inmiddels 150.000 euro toegezegd aan de Spinoza Kring.

lieve Spinoza liefhebbers in Amsterdam,

Er staat bij ons in de Stationsbuurt in Den Haag
op de Spinozastraat
al sinds mensenheugenis een monument voor Spinoza.
Dat staat er naar ik meen niet voor niets,
spinoza heeft jaren bij ons in de buurt gewoond, ik meen dat hij brillenglazen maakte.

Natuurlijk zijn jullie welkom om hier een bloemetje te leggen.

Het monument is makkelijk te vinden. Zoals al geschreven Spinozastraat. Daar kom je door de trein naar den Haag HS te nemen, rechtdoor de Stationsweg op, Links af de Bierkade en dan weer rechts af. U staat dan oog in oog met Spinoza!

Wanneer U aandacht voor de denker wenst, misschien een leuk event om samen met de Stationsbuurt-organisatie te organiseren?

Neem dan even contact op met het bestuur
buurtstation@zonnet.nl

met vriendelijke groet Madeleine Steigenga

lieve Spinoza liefhebbers in Amsterdam,

Er staat bij ons in de Stationsbuurt in Den Haag
op de Spinozastraat
al sinds mensenheugenis een monument voor Spinoza.
Dat staat er naar ik meen niet voor niets,
spinoza heeft jaren bij ons in de buurt gewoond, ik meen dat hij brillenglazen maakte.

Natuurlijk zijn jullie welkom om hier een bloemetje te leggen.

Het monument is makkelijk te vinden. Zoals al geschreven Spinozastraat. Daar kom je door de trein naar den Haag HS te nemen, rechtdoor de Stationsweg op, Links af de Bierkade en dan weer rechts af. U staat dan oog in oog met Spinoza!

Wanneer U aandacht voor de denker wenst, misschien een leuk event om samen met de Stationsbuurt-organisatie te organiseren?

Neem dan even contact op met het bestuur
buurtstation@zonnet.nl

met vriendelijke groet Madeleine Steigenga