despinoza.nl

Het auteursrecht heeft primair ten doel de bescherming van de economische en morele belangen van de individuele auteur. Voor de exploitatie van hun creatieve prestaties zijn auteurs echter aangewezen op daarin gespecialiseerde ondernemers: uitgevers, omroeporganisaties, filmproducenten, fonogrammen-producenten, enzovoorts. Die afhankelijke positie leidt ook tot eenzijdige standaard-exploitatiecontracten: de auteur is afhankelijke van en wordt benadeeld door, de exploitant.

De vertaling die Nico van Suchtelen in 1915 publiceerde valt volgens de auteursrecht-regels van project Gutenberg in het publieke domein. Daarvoor volgen zij de regel dat een werk dat voor 1923 is gepubliceerd, of waarvan het auteursrecht voor 1923 is vastgelegd, 75 jaar na datum in het publieke domein komt.

Deze regel volgend is de versie van Van Suchtelen vrij van auteursrechten.

De Gutenberg-regels zijn echter afgeleid van de amerikaanse copyright-regels. Een blik op de nederlandse auteurswet verandert de zaak. Want volgens artikel 37, lid 1, van deze auteurswet (die overigens ouder is dan de vertaling van Van Suchtelen) "vervalt [Het auteursrecht] door verloop van 70 jaren, te rekenen van de 1e januari van het jaar, volgende op het sterfjaar van de maker."

Een gelijksoortige regel kent project Gutenberg ook. Zij hanteren als tweede regel dat werk, gepubliceerd op of na 1 januari 1978, 70 jaar na de dood van de auteur in het pulieke domein komt. Is de auteur een bedrijf dan duurt het langer; 95 jaar na de publicatie, of 120 jaar nadat het werk gemaakt is.

Nico van Suchtelen is overleden in 1948. Dit zou betekenen dat zijn vertaling van Spinoza's Ethica eerst in 2018 in het publieke domein komt.

Deze gelijke gedachtegang is gevolgd door de secretaris van vereniging Het Spinozahuis, Theo van der Werf. Afgelopen week stuurde hij een e-mail waarin hij inging op die vertaling van Van Suchtelen: "Ik wijs u erop dat deze vertaling auteursrechterlijk beschermd is tegen openbaarmaking. Voor openbaarmaking is toestemming van de rechthebbenden noodzakelijk. Bij navraag bij de rechthebbenden blijkt, dat hiervoor geen toestemming is verleend. Het overtreden hiervan is strafbaar."

De secretaris wijst inderdaad op een belangrijk punt: de vertaling van Van Suchtelen lijkt zich niet in het publieke domein te bevinden. In dat geval is de publicatie van de tekst op Project Gutenberg dus niet toegestaan. De secretaris bevestigt dat in een opvolgende e-mail: "De vertaling van Van Suchtelen is nog niet vrij van auteursrechten. De rechthebbenden zullen zich in verbinding stellen met Project Gutenberg Literary Archive Foundation in Salt Lake City."

Losstaand van het feit dat de Erven Van Suchtelen toestemming kunnen verlenen voor de publicatie van de Ethica op project Gutenberg, betekent dit dat de Burger-versie de enige is vrij van auteursrecht. Het is ook de enige die zonder probleem online kan worden gepubliceerd.

De online beschikbaarheid van een nederlandstalige versie van Spinoza's Ethica is het nastreven waard. Er is dan ook inmiddels van diverse zijden gereageerd op bovenstaand bericht. De Ethica versie van Burger is bij Project Gutenberg aangeboden ter opname in hun database en er zijn plannen voor een mirror-site van "www.despinoza.nl", wat de bereikbaarheid en beschikbaarheid van deze site ten goede komt.

Als alles goed gaat blijft de Ethica onverminderd digitaal beschikbaar. Een woord van dank dus aan de secretaris, die zo vriendelijk was op tijd te waarschuwen. Dat Vereniging Het Spinozahuis de digitale beschikbaarheid van teksten belangrijk vindt blijkt uit het punt dat zij fors investeert in automatisering. De komende jaren kunnen we dus het nodige verwachten.