deSpinoza's “auteurs” archief

In deze rubriek zijn alle schrijvers opgenomen die Spinoza in zijn boekenkast had staan. Waar mogelijk zijn verwijzingen naar of teksten van desbetreffende auteurs te lezen.

deze rubriek bevat 1 berichten - laatste bericht 1 mei 2003



21 juni 1993

Inspirator van Spinoza niet licht te volgen

Drie jaar geleden was het voorpaginanieuws: Spinozakenner dr. W. Klever had ontdekt wie de ware leermeester van Neerlands grootste filosoof was geweest. Dat was Franciscus van den Enden, Antwerpenaar van geboorte, ex-jezuiet, oprichter van een latijnse school, waar Spinoza een van de leerlingen was. Uit Trouw, 21 juni 1993.

lees verder "Inspirator van Spinoza niet licht te volgen" »

23 april 1994

Zicht op Spinoza

In april 1655 raakte de toen drieëntwintigjarige Bento (Benedictus) de Spinoza in ernstig conflict met een zekere Anthonij Alveres, die hem het niet onaanzienlijke bedrag van f. 500,- verschuldigd was. Uiteindelijk liet de jeugdige koopman van joods-Portugese afkomst de schuldenaar arresteren en naar café 'De vier Hollanders' aan de Nes opbrengen, om er de betaling alsnog af te dwingen.

lees verder "Zicht op Spinoza" »

4 november 1994

Weten wij meer dan Spinoza?

Spinoza is de belangrijkste Nederlandse filosoof. De Ethica is zijn belangrijkste werk. Maar wie leest Spinoza? Wie leest de Ethica? Criminoloog Herman Franke gaat in op de Ethica. Uit Trouw, 5 november 1994: "Eigenlijk voert Spinoza bij elke stelling zijn hele boek als bewijs op. Oneerbiedig gezegd komt zijn wiskundig bewezen systeem neer op: het is zo omdat ik het zeg."

lees verder "Weten wij meer dan Spinoza?" »

4 maart 1995

Zelfs Spinoza's voortuintje is opgeofferd

"Ondanks het Spinozahuis is er in Rijnsburg niet veel te vinden van de denker. Vandaar dat Menno ter Braak zo enthousiast was. Dat het werkkamertje vrijwel leeg is, past ook geheel in de geest van de teruggetrokken en bescheiden Spinoza. Zelfs de toegangsprijs is aangepast."  De Volkskrant bericht in 1995 al over het bijna volle gastenboek in het huis te Rijnsburg.

lees verder "Zelfs Spinoza's voortuintje is opgeofferd" »

29 juli 1995

Een nieuwe Spinoza in veertig facetten

In de zeventiende eeuw had de joodse Nederlander Jacob Jehuda León in zijn huis een groot model opgesteld van de tempel van Salomon. Het bouwsel was beroemd tot in het buitenland en voor de talrijke bezoekers had León een toelichting geschreven die in diverse talen verschenen was. Een exemplaar van de Latijnse versie bevond zich - mèt opdracht - in de bibliotheek van Michael de Spinoza, de vader van de latere filosoof Baruch of Benedictus, de grootste wijsgeer die Nederland ooit heeft gekend.

lees verder "Een nieuwe Spinoza in veertig facetten" »

4 oktober 1995

'Belangrijke Spinoza-geschriften boven water dank zij zuinigheid'

Uit zuinigheid bestelde dr. Henri Krop vorige week een kopie van een oud geschrift van Spinoza bij de Leidse universiteitsbibliotheek, en niet zoals hij eerst van plan was, bij de Amsterdamse. Zo begint een artikel van Henny de Lange uit Trouw, oktober 1995. Erin wordt de ontdekking aangekondigd van overgeleverde notities van Spinoza.

lees verder "'Belangrijke Spinoza-geschriften boven water dank zij zuinigheid'" »

5 oktober 1995

'Ontdekte tekst was al bekend, en is niet van Spinoza'

De 'vondst' die dr. W. Klever van de Rotterdamse Erasmus Universiteit heeft gedaan rond aantekeningen van de zeventiende-eeuwse filosoof Spinoza is niet te verifiëren. Zijn onderzoek is slechts gebaseerd op 'intuïtie' en mist de noodzakelijke 'wetenschappelijke onderbouwing'. Uit trouw, 5 oktober 1995.

lees verder "'Ontdekte tekst was al bekend, en is niet van Spinoza'" »

14 oktober 1995

In de kantlijn lezen we

Vorige week presenteerde Wim Klever de vondst: in een Leids exemplaar van de Ethica van de filosoof Spinoza had hij tientallen aantekeningen gevonden die van Spinoza afkomstig waren. De dag erna werd het enthousiasme getemperd: de aantekeningen zouden allang bekend zijn en niet aantoonbaar van Spinoza afkomstig. Uit Trouw, 14 oktober 1995, door Koert van der Velde.

lees verder "In de kantlijn lezen we" »

16 mei 1997

Nieuwe vertaling van Spinoza's Tractatus theologico-politicus; De rationele weg tot het eeuwige inzicht

In 1665, een jaar na het uitbreken van de Tweede Engelse oorlog, schrijft Benedictus de Spinoza aan zijn Britse vriend Henry Oldenburg dat 'deze woelingen' hem geen aanleiding geven 'tot lachen noch ook tot tranen, zij sporen mij veeleer aan om te filosoferen en de menselijke natuur te observeren. Want ik geloof dat ik niet het recht heb met de natuur te spotten en nog veel minder over haar te klagen, wanneer ik bedenk dat de mensen en al het andere slechts een deel zijn van de natuur'.

lees verder "Nieuwe vertaling van Spinoza's Tractatus theologico-politicus; De rationele weg tot het eeuwige inzicht" »

Recensies door Michaël Zeeman

Bladerend door wat oude Volkskranten kwam er een recensie tevoorschijn van Michael Zeeman over Fokke Akkerman's vertaling van Spinoza's Tractatus theologico-politicus. In de recensie wordt ook  'The God of Spinoza' van Richard Mason en 'Mannen rond Spinoza' van Wim Klever besproken.

lees verder "Recensies door Michaël Zeeman" »

6 juni 1997

Recensies door Karin Veraart

Ook uit 1997 een recensie uit de Volkskrant door Karin Veraart. Ze bespreekt een tentoonstelling in Arti et Amicitiae te Amsterdam, in combinatie met de vertaling van Akkerman van Spinoza's Theologisch-politiek traktaat. Aan het woord komen Wiep van Bunge, Wim Klever, Ronald van Tienhoven en Angela Roothaan.

lees verder "Recensies door Karin Veraart" »

2 maart 1999

Een zoektocht naar Spinoza om Marx te doorgronden

'Behoefte aan zelf-verheldering', noemt Rinse Reeling Brouwer als motief om een studie te schrijven over de zeventiende-eeuwse filosoof Spinoza. Zijn boek wordt besproken door Jan Greven . Uit Trouw, 2 maart 1999.

lees verder "Een zoektocht naar Spinoza om Marx te doorgronden" »

24 maart 1999

Spinozisten haasten zich de eeuw uit

Eind 1998 was het bijna zover. Het gastenboek dat op 24 maart 1899 in het Rijnsburgse Spinozahuisje was gelegd, was bijna vol. Secretaris Theo van der Werf vond het wel komiek en in elk geval toevallig. De Volkskrant berichtte erover.

lees verder "Spinozisten haasten zich de eeuw uit" »

8 april 2000

'Er zijn in de Natuur geen geheime bedoelingen aan te wijzen'

Bloemlezingen zijn een beproefd middel om een nieuw publiek kennis te laten maken met het werk van dichters en denkers. Hans Dijkhuis bespreekt De uitgelezen Spinoza van Herman de Dijn. Uit Trouw, 8 april 2000.

lees verder "'Er zijn in de Natuur geen geheime bedoelingen aan te wijzen'" »

2 september 2000

Spinoza-koorts in de negentiende eeuw

Het boek 'De spinozisten-Wijsgerige beweging in Nederland' van Siebe Thissen wordt besproken door Hans Dijkhuis. Uit Trouw, 2 september 2000.

lees verder "Spinoza-koorts in de negentiende eeuw" »

24 september 2001

Spinoza's familieportret, bouwstenen voor gesprek met moderne Samenleving?

'De tijd is rijp om trots terug te kunnen blikken op de 'wedergeboorte' van de Nederlandse filosofie aan het eind van de vorige eeuw', zo schreef de Rotterdamse wijsgerig historicus Siebe Thissen. In 2000 promoveerde hij met zijn proefschrift: 'De spinozisten, wijsgerige beweging in Nederland 1805-1907.' Een recensie, door drs. Ida Lamers-Versteeg, vanaf Ibizweb.nl  

lees verder "Spinoza's familieportret, bouwstenen voor gesprek met moderne Samenleving?" »

26 februari 2002

Intuïtie versus feiten

"'Dit moet tot de oplossing van het probleem leiden', merkte ik op in een verhitte discussie over een wetenschappelijk probleem. Enig ongeloof maakte zich van de gesprekspartners meester, want het was een oplossing die niet leek gestoeld op een rationele redenering gebaseerd op bekende feiten." Door (F) uit het Eindhovens Dagblad.

lees verder "Intuïtie versus feiten" »

4 mei 2002

De illusie van democratie

"Op de valreep struikelde het paarse kabinet toch nog over het Srebrenica-rapport. Maar heeft de burger nog wat te kiezen? Een rondgang langs professoren leidde tot de volgende conclusies: politiek is gedegradeerd tot bestuur, de regentenstand speelt elkaar baantjes toe en het parlement oefent nauwelijks meer controle uit. De politieke partij is vooral een opstapje geworden voor verdere carrière. Mag dit stelsel nog een democratie heten?" Door Gerard van Westerloo, uit NRC Handelsblad, Bijlage M.

lees verder "De illusie van democratie" »

24 juni 2002

Het favoriete fragment: Miriam van Reijen

In een serie uit Trouw vertellen 'denkers' over een van hun favoriete fragmenten uit de geschiedenis van de filosofie.  Dit maal Miriam van Reijen. Zij is filosoof, publicist en docent. Uit Trouw, 24 juni 2002.

lees verder "Het favoriete fragment: Miriam van Reijen" »

26 juni 2002

Gereformeerden in verzet tegen de Verlichting

Met de Reformatie waren kerk en geloof aangeland in de moderne tijd. Na de duistere Middeleeuwen kwam het tijdperk van de vooruitgang. Tenminste, zo dacht men. En inderdaad veranderde er in de zeventiende en achttiende eeuw ontstellend veel: niet alleen op staatkundig, economisch en wetenschappelijk terrein, maar ook op de gebieden van godsdienst en geloof. Door Koert van Bekkum, gepubliceerd in het Nederlands Dagbad.

lees verder "Gereformeerden in verzet tegen de Verlichting" »

22 juli 2002

Het favoriete fragment: Wim Klever

In een serie uit Trouw vertellen 'denkers' over een van hun favoriete fragmenten uit de geschiedenis van de filosofie.  Dit maal Wim Klever. Hij was verbonden aan het Centrum voor Spinoza-onderzoek van de Erasmus Universiteit. Uit Trouw, 22 juli 2002.  

lees verder "Het favoriete fragment: Wim Klever" »

16 augustus 2002

Hard denken over een beter verstand

"Hoe moet je denken? Hoe kun je zeker zijn van conclusies? Spinoza brak zich het hoofd over deze vragen en kwam er niet helemaal uit. Maar daar denken de vertalers van zijn jeugdwerk weer anders over." In NRC publiceerd Brandt Corstius een recensie van Theo Verbeeks „Spinoza: Verhandeling over de verbetering van het verstand.”

lees verder "Hard denken over een beter verstand" »

22 augustus 2002

Het favoriete fragment: Henri Krop

In een serie uit Trouw vertellen 'denkers' over een van hun favoriete fragmenten uit de geschiedenis van de filosofie.  Dit maal Henri Krop. Hij is werkzaam aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam en legt de laatste hand aan zijn vertaling van de Ethica. Uit Trouw, 26 augustus 2002.

lees verder "Het favoriete fragment: Henri Krop" »

22 december 2002

De nobelste van alle filosofen

Zoals er notoire schurken zijn in de geschiedenis van de filosofie, bijvoorbeeld Bacon, Leibniz en, op zijn manier, Schopenhauer, zo zijn er ook filosofen over wie je van de twintigste-eeuwse geschiedschrijvers van de filosofie nooit een kwaad woord hoort. Hans Driessen behandelt de nobelste der filosofen, Spinoza. Uit Trouw.

lees verder "De nobelste van alle filosofen" »

3 januari 2003

God gehoorzaamt de rede. Nu de mens nog.

„De paus kan beweren dat God zich van de wereld heeft afgekeerd, maar dat gaat niet, want God is de wereld. Dat heeft Spinoza in zijn `Ethica', nu opnieuw vertaald, haarfijn aangetoond. Het boek sloeg in als een meteoor.” In NRC recenseert Brandt Corstius de Ethica vertaling van Henri Krop en vergelijkt die met de vertaling van Gorter.

lees verder "God gehoorzaamt de rede. Nu de mens nog." »

11 januari 2003

Spinoza als bouwmeester

"Spinoza heeft, zoals bekend, zijn Ethica een meetkundige ordening meegegeven. Elk van de vijf delen van het boek laat hij beginnen met een aantal definities, gevolgd door een aantal axioma's. Vervolgens poneert hij stellingen, die hij met behulp van de definities, axioma's en al eerder bewezen stellingen bewijst, of anders gezegd: die hij uit allerlei combinaties van definities, axioma's en eerder bewezen stellingen afleidt." Hans Driessen behandelt Spinoza als bouwmeester, uit Trouw .

lees verder "Spinoza als bouwmeester" »

18 januari 2003

De koning der atheïsten

Men heeft Spinoza vaak verweten dat hij de ene substantie, waaruit al het zijnde voortvloeit, niet simpelweg 'natuur' heeft genoemd, maar dat hij het nodig vond daarmee ook nog het zwaar beladen begrip 'God' te verbinden (hij spreekt consequent van Deus sive natura - God ofwel de natuur). Men heeft daarmee op zijn minst willen suggereren dat het Spinoza aan moed ontbrak het begrip 'God' zonder pardon op de vuilnisbelt van de geschiedenis te gooien. Door Hans Driessen, uit Trouw.

lees verder "De koning der atheïsten" »

24 januari 2003

De kier van de scepsis

De vertaling van Ethica door Henri Krop wordt in 2003 door Michaël Zeeman in de Volkskrant gerecenseerd.

lees verder "De kier van de scepsis" »

22 april 2003

God als ‘achterkant’ van de natuur

Spinoza’s kijk op religie is onderzocht door Paul Juffermans in zijn boek 'Drie perspectieven op religie in het denken van Spinoza.' In het Friesch dagblad verscheen in 2003 een interview met Juffermans. Door Tjerk de Reus.

lees verder "God als ‘achterkant’ van de natuur" »

1 mei 2003

Placeholder Auteurs

Deze entry is de placeholder voor de Auteurs rubriek.

lees verder "Placeholder Auteurs" »

9 mei 2003

Westerse cultuur schatplichtig aan geloof

In Amerika geldt Leo Strauss als een van de grote inspirators achter de opleving van het neoconservatisme onder George Bush. Dat is niet terecht. Maar actueel is deze Joods-Amerikaanse denker zeker. Met Marc Janssens.

lees verder "Westerse cultuur schatplichtig aan geloof" »

30 mei 2003

met dank aan

De volgende mensen hebben meegewerkt aan de site en het thema....

lees verder "met dank aan" »

11 augustus 2003

En zo ontstaan dus de gevoelens

Sommige uitspraken van Spinoza zijn duister en voor velerlei uitleg vatbaar. Zo de uitspraak dat de menselijke geest de 'voorstelling' van het menselijk lichaam is. De Amerikaanse neuroloog-filosoof Antonio Damasio doet in zijn nieuwe boek 'Het gelijk van Spinoza' een poging tot verklaring, met behulp van de bevindingen van de neurobiologie. Filosofen zijn al zo vaak voorloper geweest van de wetenschap, waarom niet in dit geval? Door Hans Dijkhuis, uit Trouw.

lees verder "En zo ontstaan dus de gevoelens" »

7 november 2003

Van God - artikel I-II

Belangende dan het eerste namenlijk of'er een God is?

lees verder "Van God - artikel I-II" »

Van God - artikel III-IV

Wij zullen dan als nu aanvangen te handelen van die eijgenschappen

lees verder "Van God - artikel III-IV" »

Van God - artikel V-VI

De twede eigenschap die wij (Proprium of) eigen noemen is de Voorzienigheid

lees verder "Van God - artikel V-VI" »

Van God - artikel VII-VIII

Alhier zullen wij dan nu aanvangen te spreken van die [*] eigenschappen

lees verder "Van God - artikel VII-VIII" »

Van God - artikel_IX-X

Wat dan nu aangaat de algemene natura naturata of die wijsen of schepzelen

lees verder "Van God - artikel_IX-X" »

Van God - noten

noten

lees verder "Van God - noten" »

6 december 2003

Van de Mensch - artikel_0-1

Korte Verhandeling Tweede deel VAN DE MENSCH 0. [f.60] Dewijl wij nu in het eerste deel van God en van de algemeene en oneindige dingen hebben gesprooken, zo zullen wij nu in dit tweede deel tot de verhandeling van...

lees verder "Van de Mensch - artikel_0-1" »

26 januari 2004

Ethica vertaling Dionijs Burger

Het werk aan de Ethica vertaling vordert gestaag. Maar wat is dat voor vertaling, deze Zedekunde van Dionijs Burger?...

lees verder "Ethica vertaling Dionijs Burger" »

2 februari 2004

Agenda Felix en Sofie

Onderstaand de agenda van het filosofie café van Felix-Meritis. De gegevens uit deze agenda komen vanaf de site van Felix-en-Sofie....

lees verder "Agenda Felix en Sofie" »

10 februari 2004

Spinoza voor Dummies

Gisteravond was ik in gesprek met een jonge, in Spinoza geïnteresseerde vriend die zei ‘Ik kies tegenwoordig voor mezelf’. Tja, volgens Spinoza kan dat niet: er is geen zelf, er is geen (vrije) keuze en je bent volledig afhankelijk van de ‘hoogste macht’ ... door Klaas Meijer

lees verder "Spinoza voor Dummies" »

Spinoza -- een overzicht

Benedictus de Spinoza (1632-1677) is zonder twijfel de bekendste wijsgeer van Nederlandse bodem: hij hoort tot het kleine gezelschap van klassieke filosofen die gezichtsbepalend worden geacht voor de geschiedenis van het westerse denken. Dit overzicht is van de hand van Piet Steenbakkers.

lees verder "Spinoza -- een overzicht" »

15 februari 2004

Van de Mensch - artikel_2-3

2. [f.67] Wij zullen dan nu komen te verhandelen de uijtwerkingen van de verscheide kennissen waarvan wij in 't voorgaande Capittel gezeid hebben en als in 't voorbijgaan weer zeggen wat Waan, geloof en klaare kennisse is. De eerste...

lees verder "Van de Mensch - artikel_2-3" »

Van de Mensch - artikel_4-5

4. [f.74] Dewijl wij dan in het voorige Cap. hebben getoont hoe uijt de dooling van de Waan de Passien voortkomen, soo laat ons dan hier eens zien de uijtwerkingen van de twee andere manieren van Kennen. Ende vooreerst...

lees verder "Van de Mensch - artikel_4-5" »

Van de Mensch - artikel_6-7

6. De Haat is een neiging<ging>e, om iets van ons af te weeren, dat ons eenig kwaad veroorzaakt heeft. Zoo komt dan nu in aanmerkinge, hoe dat wij onze werkinge op tweederleij wijse komen te bedrijven, of namelijk met...

lees verder "Van de Mensch - artikel_6-7" »

19 februari 2004

despinoza.nl in Filosofie Magazine

In Filosofie Magazine van maart 2004 wordt aandacht besteed aan despinoza.nl. Redacteur Ivo Slangen heeft hiertoe begin februari een kort interview gehouden met Leon Kuunders, de initiatiefnemer van despinoza.nl.

lees verder "despinoza.nl in Filosofie Magazine" »

9 maart 2004

Laat je niet terroriseren

Spinoza is genoeg voor iedereen. Jos Scheren laat dat zien in een stuk uit Ravage.

lees verder "Laat je niet terroriseren" »

8 april 2004

Kijken en lezen

De ingescande pagina's van Burger's Ethica vertaling zijn nu via een nieuw overzicht gelijktijdig met de ingegeven tekst te bekijken.

lees verder "Kijken en lezen" »

13 april 2004

Referenties in de tekst

Hoe worden de referenties uit de Ethica tekst benoemd? Er is een formaat afgesproken waarmee die uit de tekst worden afgeleid.

lees verder "Referenties in de tekst" »

19 april 2004

De Ethica in vogelvlucht

De 'Ethica' is de rijke neerslag van Spinoza's geconcentreerde bezinning op de problemen God, wereld en mens. In een artikel wordt door Kees Koopmans nader ingegaan op het hoofdwerk van Spinoza. De Ethica in een notendop.

lees verder "De Ethica in vogelvlucht" »

1 mei 2004

Spinoza's Ethica online - deel 5 gedigitaliseerd

Inmiddels is 60% van het werk uit de eerste fase afgerond. Ook deel 5 van de Ethica (of beter, hoofdstuk 5, zijnde het tweede deel) is zojuist gepubliceerd. Met speciale dank aan Peter van Eerten die het merendeel van het werk verricht heeft. Hulde!

lees verder "Spinoza's Ethica online - deel 5 gedigitaliseerd" »

22 mei 2004

Eindigen in het Rasphuis

In de late 17de eeuw kreeg Nederland de bijnaam 'libertorum Africa', het Afrika oftewel het oerwoud der vrijdenkers. In het buitenland groeide de overtuiging dat deïstische en radicale denkbeelden hier even vrijelijk verhandeld werden als Alkmaarse kaas en Leids laken. De aarts-atheïst waar alle verderf en vuiligheid op teruggevoerd kon worden was natuurlijk Baruch de Spinoza. Door Marinus de Baar, uit Trouw.

lees verder "Eindigen in het Rasphuis" »

6 november 2004

De laatste loodjes

Door omstandigheden (verhuizingen, zomer, werk in het buitenland, trouwerij, etc..) heeft het werk aan de vertaling de laatste maanden nagenoeg stil gelegen. Om dit jaar de vertaling volledig digitaal beschikbaar te krijgen wordt het nog even doorzetten....

lees verder "De laatste loodjes" »

23 november 2004

Spinoza's Ethica online - deel 3 gedigitaliseerd

Rond 1860 werd door Dionijs Burger, een in 1820 geboren Rotterdammer, een vertaling gemaakt van het werk "Ethica" van Benedictus de Spinoza. Dankzij Burger's vertaling wordt de Ethica nu voor het eerst, in het Nederlands, online gepubliceerd. Het werk...

lees verder "Spinoza's Ethica online - deel 3 gedigitaliseerd" »

24 november 2004

De leermeester van Spinoza

Over de vraag in hoeverre Spinoza's filosofie intellectueel geworteld was in de Nederlandse zeventiende eeuwse cultuur zijn de meningen fel verdeeld. Dr. W.N.A. Klever, van de Erasmus Universiteit te Rotterdam, heeft een tweetal Nederlandstalige werken gevonden, die op deze vraag nieuw licht werpen. Het artikel is van de hand van Peter van Rooden.

lees verder "De leermeester van Spinoza" »

13 december 2004

Frans van den Enden- de vergeten vader van het democratisch ideaal

In een historisch overzicht gaat Jos Verhulst in op het democratisch ideaal. Hij doet dit aan de hand van een boek, gepubliceerd door Jonathan Israel, genaamd Radical Enlightenment. Dit artikel komt van de site "Referendum Platform".

lees verder "Frans van den Enden- de vergeten vader van het democratisch ideaal" »

16 december 2004

Spinoza, Shakespeare en Big Brother in het Turks

Hoe zit het met de verspreiding van onze verlichte idealen naar het Oosten? Bernard Bouwman neemt de proef op de som en trekt naar Istanbul. Op zoek naar Shakespeare, Spinoza en Big Brother.

lees verder "Spinoza, Shakespeare en Big Brother in het Turks" »

24 december 2004

Je moet je iets verbeelden

Bas Heijne: langs lijnen van geleidelijkheid, tegen het nihilisme. Zo loopt de weg van de nieuwe verlichting. In een interview door Hilbrand Rozema verwijst de columnist naar Spinoza, die waarschuwde tegen hokjesgeesten en identiteitsfascisme. Gepubliceerd in het Nederlands Dagblad.

lees verder "Je moet je iets verbeelden" »

24 januari 2005

Theun de Vries overleden

"God is een, bij wijze van spreken, noodwendigheid in de natuur. Er is geen scheiding tussen het Universum, tussen de grote Kosmos en God. Dat is een grote scheppende eeuwigdurende realiteit." Deze uitspraak is van de overleden schrijver Theun de Vries. Een interview met hem staat online. Onderwerp van gesprek: Spinoza en het spinozisme.

lees verder "Theun de Vries overleden" »

Afbeeldingen van Spinoza

Spinoza leefde in een tijd dat fotografen een meer schilderende dan afbeeldende rol hadden. Er zijn een aantal afbeeldingen bekend waarvan wordt gezegd dat ze Spinoza verbeelden. Maar is dat ook zo? Het fotoalbum bevat ruim 50 foto's.

lees verder "Afbeeldingen van Spinoza" »

19 februari 2005

‘Het verleden is je uitzicht’

Dik twintig jaar geleden publiceerde hij zijn laatste roman. Nu, bijna tachtig jaar oud, verschijnt binnenkort van hem het Boekenweekgeschenk. De kritieken zullen hem koud laten. Jan Wolkers is behalve schrijver en beeldhouwer vooral vader. „Daarbij valt alles in het niet.“

lees verder "‘Het verleden is je uitzicht’" »

7 maart 2005

Verlichting en de 21ste eeuw

Job Cohen houdt 24 september 2004 een rede tijdens de plenaire sessie van het ISHSS symposium over Democratie, Culturele Diversiteit en Internationaal Onderwijs. Hij gaat in op de betekenis van de ideeën van de verlichting en met name Spinoza. Specifiek noemt hij de invloed van het idee dat er geen "door God beschikte sociale orde" is.

lees verder "Verlichting en de 21ste eeuw" »

22 maart 2005

De Ethica vertaling van Burger

Rond 1860 werd door Dionijs Burger, een in 1820 geboren Rotterdammer, een vertaling gemaakt van het werk "Ethica" van Benedictus de Spinoza. Deze vertaling is de laatste twee jaar gedigitaliseerd. Vandaag is deel 4 afgerond. Daarmee is de volledige digitalisering van dit stukje cultureel erfgoed klaar.

lees verder "De Ethica vertaling van Burger" »

23 maart 2005

Spinoza's grafmonument gebruikt als parkeerplaats

In de tuin van de Nieuwe Kerk in Den Haag ligt Spinoza begraven. Zich omdraaien in z'n graf kan hij niet door de geparkeerde auto's. De Haagse Stadspartij stelt schriftelijke vragen.

lees verder "Spinoza's grafmonument gebruikt als parkeerplaats" »

6 april 2005

Vertaling van Suchtelen online

De vertaling van de Ethica door Nico van Suchtelen is online gepubliceerd. Dit is de best verkochte nederlandse vertaling. Wie was van Suchtelen en hoe is zijn vertaling?

lees verder "Vertaling van Suchtelen online" »

27 april 2005

‘Verlichting begon in Nederland’

De Verlichting, een van de ingrijpendste veranderingen in het Europese denken, begon niet in Frankrijk of Engeland, maar in de Nederlanden. Tot die conclusie komt de Engelse historicus Jonathan Israel in zijn boek Radicale Verlichting. Hoe radicale Nederlandse denkers het gezicht van onze cultuur voorgoed veranderden , waarvan de vertaling sinds deze week in de boekhandel ligt. Uit het Friesch Dagblad.

lees verder "‘Verlichting begon in Nederland’" »

8 mei 2005

De stamvaders der tolerantie

Het begrip tolerantie heeft geen goede pers meer. Sinds 11 september 2001 en het fortuynisme wordt tolerantie gezien als synoniem voor gedogen van coffeeshops en vreemde culturen. De intoleranten weten niet waarover ze het hebben. Rob Hartmans gaat terug naar de grondleggers van het moderne tolerantiebegrip: John Locke en Baruch Spinoza.

lees verder "De stamvaders der tolerantie" »

Biografieën van een ‹bijna-heilige›

Over Spinoza's leven en hoe dat zijn denken beïnvloedde, is weinig bekend. Dat voedt de speculaties over zijn persoon, en maakt het des te interessanter om te kijken naar de invloed die zijn denkbeelden uitoefenden. — door Rob Hartmans, artikel uit De Groene, 2001.

lees verder "Biografieën van een ‹bijna-heilige›" »

16 mei 2005

Het gedicht van Einstein

Op 10 minuten fietsen van het Huygens Laboratorium, in het dorpje Rijnsburg, staat een onbewoond huisje. Een bord naast de voordeur vertelt wie hier in de zeventiende eeuw woonde: Baruch de Spinoza, een joodse filosoof, die door de Amsterdamse synagoge in de ban was gedaan vanwege zijn kritiek op de joodse traditie. Carlo Beenakker vertelt.

lees verder "Het gedicht van Einstein" »

18 mei 2005

Het pantheïsme van Spinoza?

In een kort artikel, een soort samenvatting uit het boek De wereld van Sophie, wordt een overzicht gegeven van Spinoza's filosofie. Door Christ Mol.

lees verder "Het pantheïsme van Spinoza?" »

19 mei 2005

Introduction Spinoza

Uit de History of Western Philosophy, door Anil Mitra, komt deze engelstalige inleiding op Spinoza.

lees verder "Introduction Spinoza" »

Loek Grootjans leeft zijn rusteloze obsessies uit

De filosoof Spinoza is de grote held van beeldend kunstenaar Loek Grootjans. "Fantastisch. Als je zijn boeken leest, is alles glashelder. Je weet daarna bij wijze van spreken precies hoe de wereld en het leven in elkaar zitten. Maar zodra je het boek hebt weggelegd, kom je direct voor de vraag te staan waarom het overal zo'n chaos is.".

lees verder "Loek Grootjans leeft zijn rusteloze obsessies uit" »

24 mei 2005

De polder is de buffer

Het ontkennen van de eigen cultuur belemmert de integratie van anderen. Paul Steenhuis onderzoekt, in deze dertiende aflevering van een zoektocht naar de kern van de Nederlandse cultuur. Uit NRC Handelsblad, 1 juni 2001.

lees verder "De polder is de buffer" »

Radicale verlichting / Vrij individu boven godsdienstvrijheid

Heeft een beschaafde samenleving religie nodig? Historicus Jonathan Israel schreef 'Radicale Verlichting' over de stroming die geen ruimte laat voor God. ,,Hirsi Ali is een erfgenaam van Spinoza.''. Door Yoram Stein, Trouw, 6 mei 2005.

lees verder "Radicale verlichting / Vrij individu boven godsdienstvrijheid" »

Realität ist Vollkommenheit

Ein Philosoph zwischen allen Stühlen, der in allen philosophischen Kontroversen einen dritten Weg gezeigt hat und dort politisch wurde, wo die äußeren Bedingungen ein Erkennen der Realität unmöglich machen: Die Weimarer Tagung "Ein neuer Blick auf die Welt. Spinoza in Literatur und Ästhetik"

lees verder "Realität ist Vollkommenheit" »

Spinoza: The first secular Israeli

While "Who is a Jew?" is the foremost question relating to Jewish identity in Israel, the American Jewish community is intensely debating the question of "What is Judaism?" Steven Smith, a professor of political science at Yale University, addresses this issue in the same way as many other intellectuals, but from a unique vantage point: Baruch Spinoza's "Tractatus Theologic-Politicus," a work which has been described as the "springboard" for all philosophical thinking. "Spinoza, Liberalism and the Question of Jewish Identity," by Steven B. Smith. Yale University Press, 270 pp.

lees verder "Spinoza: The first secular Israeli" »

Spinoza: der berühmteste niederländische Philosoph

Een introducte op Spinoza, ontleent aan 'Baruch de Spinoza' van Theun de Vries. In het Duits vanaf de site Pantheismus-Online.de.

lees verder "Spinoza: der berühmteste niederländische Philosoph" »

On the Improvement of the Understanding

After experience had taught me that all the usual surroundings of social life are vain and futile; seeing that none of the objects of my fears contained in themselves anything either good or bad, except in so far as the...

lees verder "On the Improvement of the Understanding" »

Spinoza's Psychological Theory

Michael LeBuffe gaat in op de psychology van Spinoza.

lees verder "Spinoza's Psychological Theory" »

Bennett on Spinoza's Philosophical Psychotherapy

Spinoza's philosophy has a practical aim. The Ethics can be interpreted as a guide to a happy, intellectually flourishing life. Spinoza gives us principles about how to guard against the power of passions which prevent the mind from attaining understanding. In what follows, I consider Spinoza's techniques for guarding against the passions by turning to Jonathan Bennett's criticisms of Spinozistic psychotherapy. Bennett finds three central techniques for freeing oneself from the passions: (i) reflecting on determinism; (ii) separating and joining; and (iii) turning passions into actions. Bennett believes that all of these techniques are in some sense flawed. I contend that Bennett offers good criticism against technique (i), but his criticisms against (ii) and (iii) are unfounded.

lees verder "Bennett on Spinoza's Philosophical Psychotherapy" »

America's Jewish founding father

Driehonderdvijftig jaar gelden kwamen de eerste joden aan in Amerika. "New Amsterdam" heette New York toen nog. James Carroll gaat in op die gebeurtenis. Hij trekt een lijntje naar Oude Amsterdam en een jood, genaamd Benedict Despinoza.

lees verder "America's Jewish founding father" »

Spinoza's Ethics

Alex Scott gaat in op Spinoza's Ethics.

lees verder "Spinoza's Ethics" »

Tractatus de intellectus emendatione

Tractatus de intellectus emendatione, et de via qua optime in veram rerum cognitionem dirigitur. I. De bonis quae homines plerumque appetunt. 1. Postquam me experientia docuit, omnia, quae in communi vita frequenter occurrunt, vana et futilia esse ; cum viderem...

lees verder "Tractatus de intellectus emendatione" »

29 mei 2005

Lezing Spinoza's politieke theorie

Spinoza's politieke theorie is gebaseerd op zijn politieke geschriften. Toch komen politieke vraagstukken ook in de Ethica aan de orde. In een lezing gaat Detlev Pätzold hier op in.

lees verder "Lezing Spinoza's politieke theorie" »

1 juni 2005

Ethiek van de homo cyberneticus

De ethicus H.J. Heering gaat in op de ethiek van de moderne mens. Dat is een steeds meer informatie gebruikende mens, door hem genoemd Homo Cyberneticus. Uit "Spinoza Herdacht", 1977, een overdruk van Algemeen Nederlands Tijdschrift voor Wijsbegeerte 69/1.

lees verder "Ethiek van de homo cyberneticus" »

6 juni 2005

Publicatie Van Suchtelen's Ethica illegaal?

Enige tijd geleden maakten we melding van het feit dat de Ethica vertaling door Nico van Suchtelen uit 1915 was gepubliceerd via Project Gutenberg. Daarmee werd dat de tweede nederlandstalige vertaling van Spinoza's Ethica die online beschikbaar kwam. Maar hoe zit het met het auteursrecht?

lees verder "Publicatie Van Suchtelen's Ethica illegaal?" »

8 juni 2005

L'ETHIQUE - I. DE DIEU

I. DE DIEU DÉFINITIONS I. J'entends par cause de soi ce dont l'essence enveloppe l'existence, ou ce dont la nature ne peut être conçue que comme existante. II. Une chose est dite finie en son genre quand elle peut être...

lees verder "L'ETHIQUE - I. DE DIEU" »

L'ETHIQUE - II. DE LA NATURE ET DE L'ORIGINE DE L'ÂME

II. DE LA NATURE ET DE L'ORIGINE DE L'ÂME Je passe maintenant à l'explication de cet ordre de choses qui ont dû résulter nécessairement de l'essence de Dieu, l'être éternel et infini. Il n'est pas question de les expliquer toutes...

lees verder "L'ETHIQUE - II. DE LA NATURE ET DE L'ORIGINE DE L'ÂME" »

L'ETHIQUE - III. DE l'ORIGINE ET DE LA NATURE DES PASSIONS (1)

III. DE l'ORIGINE ET DE LA NATURE DES PASSIONS PRÉFACE Quand on lit la plupart des philosophes qui ont traité des passions et de la conduite des hommes, on dirait qu'il n'a pas été question pour eux de choses naturelles,...

lees verder "L'ETHIQUE - III. DE l'ORIGINE ET DE LA NATURE DES PASSIONS (1)" »

L'ETHIQUE - III. DE l'ORIGINE ET DE LA NATURE DES PASSIONS (2)

PROPOSITION L Une chose quelconque peut être, par accident, une cause d'espérance et de crainte. Démonstration : Cette proposition se démontre par la même voie que la Propos. 15, partie 3, à laquelle nous renvoyons, ainsi qu'au Schol. de la...

lees verder "L'ETHIQUE - III. DE l'ORIGINE ET DE LA NATURE DES PASSIONS (2)" »

L'ETHIQUE - IV. DE L'ESCLAVAGE DE L'HOMME, OU DE LA FORCE DES PASSIONS (1)

IV. DE L'ESCLAVAGE DE L'HOMME, OU DE LA FORCE DES PASSIONS PRÉFACE Ce que j'appelle esclavage, c'est l'impuissance de l'homme à gouverner et à contenir ses passions. L'homme en effet, quand il est soumis à ses passions, ne se possède...

lees verder "L'ETHIQUE - IV. DE L'ESCLAVAGE DE L'HOMME, OU DE LA FORCE DES PASSIONS (1)" »

L'ETHIQUE - IV. DE L'ESCLAVAGE DE L'HOMME, OU DE LA FORCE DES PASSIONS (2)

PROPOSITION LX Le désir qui naît d'une impression de joie ou de tristesse relative a une ou plusieurs parties du corps et non à toutes ses parties, ne se rapporte point à l'utilité de l'homme tout entier. Démonstration : Supposez,...

lees verder "L'ETHIQUE - IV. DE L'ESCLAVAGE DE L'HOMME, OU DE LA FORCE DES PASSIONS (2)" »

L'ETHIQUE - V. DE LA PUISSANCE DE L'ENTENDEMENT, OU DE LA LIBERTÉ DE L'HOMME

PRÉFACE Je passe enfin à cette partie de l'Ethique qui a pour objet de montrer la voie qui conduit à la liberté. J'y traiterai de la puissance de la raison, en expliquant l'empire que la raison peut exercer sur les...

lees verder "L'ETHIQUE - V. DE LA PUISSANCE DE L'ENTENDEMENT, OU DE LA LIBERTÉ DE L'HOMME" »

TRAITÉ DE LA RÉFORME DE L'ENTENDEMENT ET DE LA VOIE QUI MÈNE À LA VRAIE CONNAISSANCE DES CHOSES

TRADUIT PAR E. SAISSET (Ed. 1842) Plan du texte : I. Le bien que les hommes désirent ordinairement II. Le bien véritable et suprême III. Règles de vie IV. Les différents modes de perception V. Le meilleur mode de perception...

lees verder "TRAITÉ DE LA RÉFORME DE L'ENTENDEMENT ET DE LA VOIE QUI MÈNE À LA VRAIE CONNAISSANCE DES CHOSES" »

Ethices pars prima - De Deo

DEFINITIONES I. Per causam sui intelligo id, cujus essentia involvit existentiam, sive id, cujus natura non potest concipi, nisi existens. II. Ea res dicitur in suo genere finita, quæ alia ejusdem naturæ terminari potest. Ex. gr. corpus dicitur finitum, quia...

lees verder "Ethices pars prima - De Deo" »

Ethices pars secunda - De Natura & Origine Mentis

[ PRAEFATIO ] Transeo jam ad ea explicanda, quæ ex Dei, sive Entis æterni, & infiniti essentia necessario debuerunt sequi. Non quidem omnia; infinita enim infinitis modis ex ipsa debere sequi Prop. 16 Part. 1 demonstravimus: sed ea solummodo, quæ...

lees verder "Ethices pars secunda - De Natura & Origine Mentis" »

Ethices pars tertia - De Origine & Natura Affectuum

PRAEFATIO Plerique, qui de Affectibus, & hominum vivendi ratione scripserunt, videntur, non de rebus naturalibus, quæ communes naturæ leges sequuntur, sed de rebus, quæ extra naturam sunt, agere. Imo hominem in natura, veluti imperium in imperio, concipere videntur. Nam hominem...

lees verder "Ethices pars tertia - De Origine & Natura Affectuum" »

Ethices pars quarta - De Servitute Humana, seu de Affectuum Viribus

PRAEFATIO Humanam impotentiam in moderandis, & coercendis affectibus Servitutem voco; homo enim affectibus obnoxius sui juris non est, sed fortunæ, in cujus potestate ita est, ut sæpe coactus sit, quanquam meliora sibi videat, deteriora tamen sequi. Hujus rei causam, &...

lees verder "Ethices pars quarta - De Servitute Humana, seu de Affectuum Viribus" »

Ethices pars quinta - De Potentia Intellectus, seu de Libertate Humana

PRAEFATIO Transeo tandem ad alteram Ethices Partem, quæ est de modo, sive via, quæ ad Libertatem ducit. In hac ergo de potentia rationis agam, ostendens, quid ipsa ratio in affectus possit, & deinde, quid Mentis Libertas seu beatitudo sit, ex...

lees verder "Ethices pars quinta - De Potentia Intellectus, seu de Libertate Humana" »

12 juni 2005

Part I: Concerning God

PART I: CONCERNING GOD. DEFINITIONS. I. By that which is 'self-caused' I mean that of which the essence involves existence, or that of which the nature is only conceivable as existent. II. A thing is called 'finite after its kind'...

lees verder "Part I: Concerning God" »

Part II: On the Nature and Origin of the Mind

PREFACE I now pass on to explaining the results, which must necessarily follow from the essence of God, or of the eternal and infinite being; not, indeed, all of them (for we proved in Part i., Prop. xvi., that an...

lees verder "Part II: On the Nature and Origin of the Mind" »

Part III: On the Origin and Nature of the Emotions (1)

Most writers on the emotions and on human conduct seem to be treating rather of matters outside nature than of natural phenomena following nature's general laws. They appear to conceive man to be situated in nature as a kingdom within...

lees verder "Part III: On the Origin and Nature of the Emotions (1)" »

Part III: On the Origin and Nature of the Emotions (2)

XLVI. If a man has been affected pleasurably or painfully by anyone, of a class or nation different from his own, and if the pleasure or pain has been accompanied by the idea of the said stranger as cause, under...

lees verder "Part III: On the Origin and Nature of the Emotions (2)" »

Part IV: Of Human Bondage, or the Strength of the Emotions

PREFACE Human infirmity in moderating and checking the emotions I name bondage: for, when a man is a prey to his emotions, he is not his own master, but lies at the mercy of fortune: so much so, that he...

lees verder "Part IV: Of Human Bondage, or the Strength of the Emotions" »

Part V: Of the Power of the Understanding, or of Human Freedom

PART V: Of the Power of the Understanding, or of Human Freedom PREFACE At length I pass to the remaining portion of my Ethics, which is concerned with the way leading to freedom. I shall therefore treat therein of the...

lees verder "Part V: Of the Power of the Understanding, or of Human Freedom" »

25 juni 2005

'ID-discussie gaat niet over sprookjes'

Intelligent Design is hot! Wie echter denkt dat daarmee fancy dingetjes bedoelt worden heeft het mis. ID wordt gezien als een tegenhanger van de evolutietheorie. Want alles zit zo ondoorgrondelijk mooi in elkaar, daar moet bijna wel een intelligente gedachte achter zitten. Gerard Beverdam interviewt Cees Dekker, gepubliceerd in het Nederlands Dagblad.

lees verder "'ID-discussie gaat niet over sprookjes'" »

15 augustus 2005

Erster Teil: Über Gott

Baruch de Spinoza Ethik In geometrischer Weise behandelt in fünf Teilen (Ethica ordine geometrico demonstrata) Erster Teil: Über Gott Definitionen 1. Unter Ursache seiner selbst verstehe ich etwas, dessenWesen die Existenz einschließt, oder etwas, dessen Natur nur als existierend begriffen...

lees verder "Erster Teil: Über Gott" »

20 augustus 2005

Waarom de god van het christendom niet kan bestaan

De Vlaamse wetenschapsfilosoof Etienne Vermeersch (prof. em. UGent) was in zijn jonge jaren een jezuïet. Rond zijn 25e levensjaar trad hij uit de jezuïetenorde, waarop hij korte tijd nadien atheïst werd. Materialist , zelfs: de overtuiging dat alles tot materie te herleiden is. Toen hij begin jaren '90 op televisie zijn atheïsme beargumenteerde en uitlegde waarom de god van het christendom niet kan bestaan, reageerden honderden mensen daarop met de vraag om zijn argumenten neer te schrijven.

lees verder "Waarom de god van het christendom niet kan bestaan" »

13 september 2005

Interview met Theun de Vries

Door Elsbeth Etty wordt Theun de Vries geinterviewd voor NRC Handelsblad. Het interview is gepubliceerd op 25 april 1997. De vries is inmiddels overleden.

lees verder "Interview met Theun de Vries" »

21 september 2005

Spinoza, nationale vijand nummer 1

Door Gert J. Peelen wordt in de Volkskrant twee boeken besproken. 'Spinoza - Een leven volgens de rede' van Margaret Gullan-Whur en 'Spinoza' door Steven Nadler. Het eerste boek staat bekend om de suggestie dat Spinoza homofiele gevoelens had. Evenwel kan dat ook een erotische fantasie zijn van de schrijfster.

lees verder "Spinoza, nationale vijand nummer 1" »

28 september 2005

Theologen zoeken met filosofen naar een menselijke God

Theologen kunnen niet meer uit de voeten met de traditionele God, ze zoeken daarom inspiratie bij de filosofen. Terwijl filosofen juist hun taboe op religie afzwakken. Er ontstaat tweerichtingsverkeer.

lees verder "Theologen zoeken met filosofen naar een menselijke God" »

30 september 2005

Hoe heb ik Spinoza ooit kunnen vergeten?

,,Ik wist dat ik hem nu wilde leren kennen.’’ Tien jaar geleden haalde stukadoor Hendrikus Keijzer de ’Ethica’ van Spinoza weer uit de kast. Inmiddels kent hij de stellingen, waaruit het boek is opgebouwd, uit zijn hoofd. En geeft hij cursussen over Spinoza.

lees verder "Hoe heb ik Spinoza ooit kunnen vergeten?" »

23 oktober 2005

Spinoza op Wikipedia

Wikipedia is de openbare encyclopedie van het internet. Gebaseerd op dezelfde concepten die ook op deze site worden gebruikt, is het voor iedereen mogelijk bij te dragen aan deze encyclopedie.

lees verder "Spinoza op Wikipedia" »

24 oktober 2005

Transitions from Nonliving to Living Matter

All life forms are composed of molecules that are not themselves alive. But in what ways do living and nonliving matter differ? How could a primitive life form arise from a collection of nonliving molecules? The transition from nonliving to living matter is usually raised in the context of the origin of life. Two recent international workshops (1) have taken a broader view and asked how simple life forms could be synthesized in the laboratory.

lees verder "Transitions from Nonliving to Living Matter" »

29 oktober 2005

Angst voor terrorisme

De angst voor terrorisme is niet alleen de weerspiegeling van het gevaar. In de gevaren worden onze diepste angsten gereflecteerd.

lees verder "Angst voor terrorisme" »

6 november 2005

Want tussen taal en tal ...

Onderstaande inleiding komt uit het boekje Taal en Tal, over het samenspel tussen enerzijds de gewone spreektaal en de dagelijkse ervaring en anderzijds de wiskunde of het deductief redeneren en onderscheiden, waarop de vermeerdering van kennis is gebaseerd. Door Godfried Kruijtzer.

lees verder "Want tussen taal en tal ..." »

15 november 2005

‘China is niet te bekeren’

Spinoza als bruggenbouwer? In een interview met de Chinese hoogleraar Lanxin Xiang gaat de naam Spinoza enkele malen over de tong. Want Spinoza had het goed begrepen, China is niet te bekeren. Jammer voor die Amerikanen.

lees verder "‘China is niet te bekeren’" »

16 december 2005

Determinism, Freedom, and The Problem of Suicide: Scholarly Issues on Spinoza’s Thought

Spinoza’s Ethics is perhaps one of the most radical philosophical doctrines ever written, and was so inflammatory that Spinoza was excommunicated from the church for the many of the views contained within it. Today, many philosophers are still debating what Spinoza meant by many of his arguments, and more importantly, whether they were correct. Much of the literature about Spinoza concentrates on his metaphysics, particularly the one substance, but there are also many debates about Spinoza’s ideas on fatalism, freedom, and free will. By Justin Galindo.

lees verder "Determinism, Freedom, and The Problem of Suicide: Scholarly Issues on Spinoza’s Thought" »

10 januari 2006

'Zonder Persoon valt onze geloofsgrond weg'

Wie is God? Laat Hij zich in de Bijbel kennen als een persoon of is het terecht Hem te reduceren tot 'iets'? ,,Als God een iets, een ding wordt, valt de geloofsgrond onder onze voeten weg.'' Door Daniël Gillissen uit het Nederlands Dagblad.

lees verder "'Zonder Persoon valt onze geloofsgrond weg'" »

De spinozisten

Spinoza krijgt nog altijd niet de erkenning die hij verdient. Vinden veel spinozisten. Ondertussen worden steeds meer mensen lid van de Vereniging het Spinozahuis. En vechten de spinozisten onderling heftige controversen uit. Een blik op een artikel uit de Groene Amsterdammer, nu 10 jaar geleden.

lees verder "De spinozisten" »

19 maart 2006

Spinoza Classicus

Na Spinoza's overlijden in 1677 werd door notaris Willem van den Hove een lijst opgemaakt van de boeken die in zijn bezit waren. In de bibliotheek bevond zich een groot aantal werken van klassieke auteurs. Een aanzienlijk deel daarvan wordt in het boek "Spinoza Classicus" van Wim Klever behandeld.

lees verder "Spinoza Classicus" »

8 april 2006

Geef ons de troostende Vader

Wat had de jonge Duitser Gottfried Leibniz in 1676 bij Benedictus de Spinoza te zoeken? Een nieuw boek maakt van de legendarische visite een filosofisch drama, waarin alle spanningen van de moderniteit tot ontlading komen.

lees verder "Geef ons de troostende Vader" »

12 april 2006

Maandeditie #3

De editie van februari 2006.

lees verder "Maandeditie #3" »

15 april 2006

Is dit dan de waarheid?

Vandaag is het de dag van de waarheid. Geen flets en versleten begrip, maar springlevend en prikkelend. Want wie of wat bepaalt binnen de filosofie of een bewering waar is? Taal is de plaats waar filosofen de waarheid zoeken. Door Menno Lievers.

lees verder "Is dit dan de waarheid?" »

29 april 2006

Spinoza kreeg Leibniz op bezoek

Het was meneer Spinoza aan de Paviljoensgracht te Den Haag die de mensheid de weg van het atheïsme liet zien. Een huivering ging door Europa. Ook door de Duitse denker Leibniz, die snel verdedigingswerken opwierp. Een halve eeuw later stak Voltaire de draak met beiden, Spinoza en Leibniz. Marinus de Baar bespreekt twee boeken over geloof en ongeloof in Barok en Verlichting. Uit Trouw.

lees verder "Spinoza kreeg Leibniz op bezoek" »

13 mei 2006

De markt zorgt niet voor deugden

De voorzitter van de Edmund Burke-Stichting Andreas Kinneging was links. Toen werd de politicoloog liberaal, nu is hij conservatief. Hij schreef de ‘Geografie van goed en kwaad’, waarvoor hij kortgeleden een prijs ontving. „We hebben een elite nodig.” Hoe politicoloog Andreas Kinneging van zijn liberale geloof afviel.

lees verder "De markt zorgt niet voor deugden" »

10 juni 2006

Het leven van Spinoza

Baruch de Spinoza (Amsterdam, 24 november 1632 – Den Haag, 21 februari 1677) was een van de rationalisten van de vroege moderne filosofie samen met René Descartes en Gottfried Leibniz. Zijn bekendste werk, de Ethica, werd na zijn dood uitgegeven.

lees verder "Het leven van Spinoza" »

12 juni 2006

De Vrije wil

Over de vrije wil raakt men niet uitgesproken. "We moeten in de vrije wil geloven, we hebben geen andere keus", zei de amerikaanse schrijver Isaac Bashevis Singer. Gesproken als een ware Spinozist.

lees verder "De Vrije wil" »

Maandeditie #4

De editie van april 2006. Over "De vrije wil", een vertaling van Goethe's "Studie naar Spinoza", de zomercursus "Spinoza's weg naar wijsheid en geluk" en Burger's Ethica.

lees verder "Maandeditie #4" »

4 september 2006

Op weg naar het ene

Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft, zestig jaar, zoekt nog altijd naar een overkoepelende theorie van de natuurkrachten. Hij gelooft in een natuur die ten diepste deterministisch is. ‘Ik kan me veroorloven mijn eigen pad te gaan.’ Door Dirk van Delft, uit diens boek ‘De toppen van het kunnen’.

lees verder "Op weg naar het ene" »

5 september 2006

L’Ethica ordine geometrico demonstrata tradotta in lingua corrente

De vertaling van Spinoza's Ethica is nu ook in het Italiaans beschikbaar. Het is de vertaling van Renato Peri.

lees verder "L’Ethica ordine geometrico demonstrata tradotta in lingua corrente" »

Over Spinoza

Erik Lagendijk schrijft een bevlogen inleiding op Spinoza. Eerder gepubliceerd in het blad “De Physicus”

lees verder "Over Spinoza" »

13 september 2006

Verhandeling over de verbetering des verstands

De "Verhandeling over de verbetering des verstands" is een onvoltooid gebleven werk dat Spinoza schreef in de jaren dat hij bij Van den Enden verbleef. De hier beschikbare tekst is die van Van Suchtelen, 1915, en overgenomen vanaf Project Gutenberg.

lees verder "Verhandeling over de verbetering des verstands" »

19 oktober 2006

De Canon over Spinoza

De Nederlandse geschiedenis heeft er sinds kort een prachtige website bij. Op www.entoen.nu kan worden gebladerd door de tijd, van het jaar 3000 voor christus tot nu. De Canon, wordt het genoemd. Spinoza neemt een prominente plek in.

lees verder "De Canon over Spinoza" »

21 oktober 2006

Britse historicus: canon onderschat rol Nederland

De canon van de Nederlandse geschiedenis wordt door Jonathan Israel bekritiseerd omdat het de rol van Nederland in de Verlichting marginaliseert. Want de verlichting begon in Nederland, bij radicale vrijdenkers rond Spinoza. In Trouw staat een artikel van Seije Slager. Het is overgenomen en voorzien van links naar de pagina's op entoen.nu.

lees verder "Britse historicus: canon onderschat rol Nederland" »

De Verlichting was vooral radicaal

Niet de gematigde Voltaire, maar radicale denkers domineerden de Verlichting. Het was een Nederlands-Franse beweging van atheïsten en materialisten, schrijft Jonathan Israel in het tweede deel van zijn grote overzichtswerk. Een revolutionaire conclusie, vindt Marinus de Baar. Wie nog iets over de Verlichting denkt te kunnen melden, kan niet om Israel heen. Uit dagblad Trouw.

lees verder "De Verlichting was vooral radicaal" »

22 oktober 2006

Introductie op Spinoza

Vanaf lambo.nl een introductie op Spinoza.

lees verder "Introductie op Spinoza" »

29 oktober 2006

Zit het verschil tussen goed en kwaad in onze hersenen?

Afgelopen week gingen op de Moral Brainconferentie in Gent gerenommeerde evolutiebiologen en neurologen met elkaar in discussie over de moraliteit van ons brein. Liggen de wortels van goed en kwaad verborgen tussen onze hersenkronkels? Kunnen we ons moreel vermogen manipuleren en wat betekent dat voor de omgang met onze medemens? Uit De Morgen van 20/10, door Marnix Verplancke.

lees verder "Zit het verschil tussen goed en kwaad in onze hersenen?" »

p10

Pagina 10 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p10" »

p23

Pagina 23 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p23" »

p24

Pagina 24 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p24" »

p25

Pagina 25 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p25" »

p26

Pagina 26 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p26" »

p27

Pagina 27 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p27" »

p28

Pagina 28 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p28" »

p29

Pagina 29 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p29" »

p30

Pagina 30 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p30" »

p31

Pagina 31 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p31" »

p32

Pagina 32 uit de Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg.

lees verder "p32" »

De boekerij van Spinoza

Spinoza was een belezen man. De inhoud van zijn bibliotheek is bekend doordat na zijn overlijden een veilingcatalogus is gemaakt. Aan de hand van die lijst is de bibliotheek in het Spinozahuis te Rijnsburg opgebouwd. De oorspronkelijke boeken zijn in 1677 verkocht. Welke boeken en geschriften bezat Spinoza?

lees verder "De boekerij van Spinoza" »

2 november 2006

Baruch Spinoza Goes Into Rehab at Yivo Institute

Spinoza werd op 23 jarige leeftijd verbannen uit de joodse gemeenschap. Die gebeurtenis vond 350 jaar geleden plaats, in 1656. In 'The New York Observer' een verslag van een conferentie die afgelopen zondag ter ere van deze gebeurtenis is gehouden. Door Phil Weiss.

lees verder "Baruch Spinoza Goes Into Rehab at Yivo Institute" »

3 november 2006

'God is pas echt gevaarlijk'

De God van Spinoza is een heel bijzondere. Want die god schrijf je met een kleine 'g', niet met een grote. Spinoza was dan ook een criticus van religie. Een late navolger van Spinoza is Richard Dawkins. Die heeft zojuist een boek uitgebracht in zijn eigen, niet aflatende strijd tegen religie. Het boek draagt de titel 'The God Delusion', oftewel 'De God-illusie'. Een moderne bijbelkritiek, besproken door Rob van den Berg.

lees verder "'God is pas echt gevaarlijk'" »

4 november 2006

XXII - De noodwendigheid van het Spinozisme

Mededelingen vanwege Het Spinozahuis nummer 22 is uitgegeven in 1965 bij E.J. Brill te Leiden. Het bevat de lezing die door Dr. H.S. Frenkel op 8 mei 1965 te Rijnsburg heeft gehouden.

lees verder "XXII - De noodwendigheid van het Spinozisme" »

XXII-Frenkel-p01

Pagina 1 van uitgave 22.

lees verder "XXII-Frenkel-p01" »

XXII-Frenkel-p02

Pagina 2 van uitgave 22.

lees verder "XXII-Frenkel-p02" »

5 november 2006

X-Kazemier-p00

lees verder "X-Kazemier-p00" »

X-Kazemier-p01

lees verder "X-Kazemier-p01" »

X-Kazemier-p02

lees verder "X-Kazemier-p02" »

X-Kazemier-p03

lees verder "X-Kazemier-p03" »

X-Kazemier-p04

lees verder "X-Kazemier-p04" »

X-Kazemier-p05

lees verder "X-Kazemier-p05" »

X-Kazemier-p06

lees verder "X-Kazemier-p06" »

X-Kazemier-p07

lees verder "X-Kazemier-p07" »

X-Kazemier-p08

lees verder "X-Kazemier-p08" »

X-Kazemier-p09

lees verder "X-Kazemier-p09" »

X-Kazemier-p10

lees verder "X-Kazemier-p10" »

X-Kazemier-p11

lees verder "X-Kazemier-p11" »

X-Kazemier-p12

lees verder "X-Kazemier-p12" »

X-Kazemier-p13

lees verder "X-Kazemier-p13" »

X-Kazemier-p14

lees verder "X-Kazemier-p14" »

X-Kazemier-p15

lees verder "X-Kazemier-p15" »

X-Kazemier-p16

lees verder "X-Kazemier-p16" »

X-Kazemier-p17

lees verder "X-Kazemier-p17" »

X-Kazemier-p18

lees verder "X-Kazemier-p18" »

X-Kazemier-p19

lees verder "X-Kazemier-p19" »

X-Kazemier-p20

lees verder "X-Kazemier-p20" »

X-Kazemier-p21

lees verder "X-Kazemier-p21" »

X-Kazemier-p22

lees verder "X-Kazemier-p22" »

X-Kazemier-p23

lees verder "X-Kazemier-p23" »

X-Kazemier-p24

lees verder "X-Kazemier-p24" »

X-Kazemier-p25

lees verder "X-Kazemier-p25" »

X-Kazemier-p26

lees verder "X-Kazemier-p26" »

6 november 2006

VIII-Boasson_p02

lees verder "VIII-Boasson_p02" »

VIII-Boasson_p03

lees verder "VIII-Boasson_p03" »

VIII-Boasson_p04

lees verder "VIII-Boasson_p04" »

VIII-Boasson_p05

lees verder "VIII-Boasson_p05" »

VIII-Boasson_p06

lees verder "VIII-Boasson_p06" »

VIII-Boasson_p07

lees verder "VIII-Boasson_p07" »

VIII-Boasson_p08

lees verder "VIII-Boasson_p08" »

VIII-Boasson_p09

lees verder "VIII-Boasson_p09" »

VIII-Boasson_p10

lees verder "VIII-Boasson_p10" »

VIII-Boasson_p11

lees verder "VIII-Boasson_p11" »

VIII-Boasson_p12

lees verder "VIII-Boasson_p12" »

VIII-Boasson_p13

lees verder "VIII-Boasson_p13" »

VIII-Boasson_p14

lees verder "VIII-Boasson_p14" »

VIII-Boasson_p15

lees verder "VIII-Boasson_p15" »

VIII-Boasson_p16

lees verder "VIII-Boasson_p16" »

VIII-Boasson_p17

lees verder "VIII-Boasson_p17" »

VIII-Boasson_p18

lees verder "VIII-Boasson_p18" »

9 november 2006

Eredoctoraat voor Jonathan Israel

In de prachtige aula van de Erasmus Universiteit Rotterdam werd gisteren een ere-doctoraat uitgereikt aan Jonathan Israel. Een foto impressie.

lees verder "Eredoctoraat voor Jonathan Israel" »

10 november 2006

’Jonathan Israel beroept zich ten onrechte op Spinoza’

Volgens de Nijmeegse politieke filosoof Marin Terpstra trekt Jonathan Israel de verkeerde conclusies als hij de nederlandse cultuur identificeert met het Nederland als bakermat van de Verlichting. Want de Nederlandse geschiedenis kenmerkt zich door verzuiling, niet individualisering. Tim Houwen bericht in Trouw.

lees verder "’Jonathan Israel beroept zich ten onrechte op Spinoza’" »

11 november 2006

Lezing Jonathan Israel

Bij aanvaarding van zijn ere-doctoraat op woensdag 8 november j.l. sprak Jonathan Israel zijn voordracht "Radical Enlightenment, Mainstream Enlightenment and the World of Today" uit. Die lezing is integraal overgenomen en voorzien van (extra) links.

lees verder "Lezing Jonathan Israel" »

Lezing 'Kunnen zeggen wat je wil ...'

Afgelopen donderdag 9 november gaf Jonathan Israel de Thomas Moore lezing. Deze lezing, met als titel "Kunnen zeggen wat je wil is belangrijker dan kunnen geloven wat je wil" is afgedrukt in de Opinie bijlage van NRC Handelsblad van 11 november.

lees verder "Lezing 'Kunnen zeggen wat je wil ...'" »

Wim Klever's Ethicom

In 1996 bracht Wim Klever zijn levenswerk uit, genaamd "Ethicom Spinoza's Ethica vertolkt in tekst en commentaar". Na lang wachten is dit boek in een nieuwe druk verschenen bij uitgeverij Eburon. Een introductie.

lees verder "Wim Klever's Ethicom" »

12 november 2006

LVIII-Sprigge-p01

The Significance Of Spinoza's DeterminismProf. Dr. T.L.S. SpriggeA lecture delivered at Rijnsburg on May 14, 1988It was a strange and moving experience for me yesterday to see that charming but modest house here in Rijnsburg, in which Spinoza evidently began...

lees verder "LVIII-Sprigge-p01" »

LVIII-Sprigge-p02

Thus many philosophers suppose that either universal determinism must be false or human beings are not free in the way we normally think of them as being when we make moral judgements. Nor is this simply a matter of morality...

lees verder "LVIII-Sprigge-p02" »

22 november 2006

Best een goed idee... Democratie

Het stemmen is in volle gang. Stemmen ja, geen kiezen. Want kiezen, dat doen de volksvertegenwoordigers waar we vandaag op stemmen. Stemmen, kiezen ... begrijpt u het verschil nog?

lees verder "Best een goed idee... Democratie" »

7 januari 2007

Betraying Spinoza

In de Washington Post schrijft Michael Dirda een recensie van het boek van Rebecca Goldstein, Betraying Spinoza. Bij de recensie is curieus genoeg de afbeelding van Wulfhagen geplaatst die niet Spinoza voorstelt.

lees verder "Betraying Spinoza" »

9 januari 2007

Zo vrij als een vogel

In de New York Times een artikel van Dennis Overbye over de vrije wil. Daarover ging het op deze website al eens, bijvoorbeeld hier, of in dit stuk over Van den Enden, of over Spinoza als koning der atheïsten. Het artikel geeft een mooi overzicht van de partisanenstrijd rond de vrije wil.

lees verder "Zo vrij als een vogel" »

11 januari 2007

De mens als schipbreukeling

In het Christelijk Opinieweekblad Tertio besteed Herman de Dijn aandacht aan Spinoza’s inleiding tot de filosofie. Ethiek als verhuiskunde van Theo Zweerman.

lees verder "De mens als schipbreukeling" »

13 januari 2007

Menselijk geluk?

Een lezer vraagt wat Spinoza's opvatting is over menselijk geluk. Een overzicht en antwoord.

lees verder "Menselijk geluk?" »

19 januari 2007

Maandeditie #5 Lezen in de winter

Het heeft even geduurd voordat het zover was, maar nu lijkt het dan toch te gebeuren. Het wordt winter. Tijd voor een nieuwe Maandeditie.

lees verder "Maandeditie #5 Lezen in de winter" »

28 januari 2007

Nu of nooit: Directe democratie

Venijnig, zo laat Wim Klevers laatste boek zich omschrijven. In “Met oude Grieken, Van den Enden en Spinoza naar echte directe democratie” geeft hij concrete en precieze voorstellen voor de ontwikkeling van een politiek bestel, dat de problemen van het huidige op kan lossen. Een recensie, of eerder: samenvatting.

lees verder "Nu of nooit: Directe democratie" »

16 februari 2007

Wapenbezit?

Spinoza staat bekend als een vredelievend mens. Een enthousiaste lezer vraagt zich dan ook af of Spinoza voor algemeen wapenbezit was? Zijn die twee zaken met elkaar te rijmen? Een antwoord dat in gaat op ons staatsbestel en de definitie van wapens.

lees verder "Wapenbezit?" »

17 februari 2007

Chapter I. Introduction

PHILOSOPHERS conceive of the passions which harass us as vices into which men fall by their own fault, and, therefore, generally deride, bewail, or blame them, or execrate them, if they wish to seem unusually pious.

lees verder "Chapter I. Introduction" »

Chapter II. Of natural right.

IN our Theologico-Political Treatise we have treated of natural and civil right,1 and in our Ethics have explained the nature of wrong-doing, merit, justice, injustice,2 and lastly, of human liberty.

lees verder "Chapter II. Of natural right." »

Chapter III. Of the right of supreme authorities.

UNDER every dominion the state is said to be Civil; but the entire body subject to a dominion is called a Commonwealth, and the general business of the dominion, subject to the direction of him that holds it, has the name of Affairs of State.

lees verder "Chapter III. Of the right of supreme authorities." »

Chapter IV. Of the functions of supreme authorities.

THAT the right of the supreme authorities is limited by their power, we showed in the last chapter, and saw that the most important part of that right is, that they are, as it were, the mind of the dominion, whereby all ought to be guided; and accordingly, that such authorities alone have the right of deciding what is good, evil, equitable, or iniquitous, that is, what must be done or left undone by the subjects severally or collectively.

lees verder "Chapter IV. Of the functions of supreme authorities." »

Chapter V. Of the best state of a dominion.

IN Chap. II. Sec. 2, we showed, that man is then most independent, when he is most led by reason, and, in consequence (Chap. III. Sec. 7), that that commonwealth is most powerful and most independent, which is founded and guided by reason.

lees verder "Chapter V. Of the best state of a dominion." »

Chapter VI. Of monarchy

INASMUCH as men are led, as we have said, more by passion than reason, it follows, that a multitude comes together, and wishes to be guided, as it were, by one mind, not at the suggestion of reason, but of some common passion — that is (Chap. III. Sec. 9), common hope, or fear, or the desire of avenging some common hurt.

lees verder "Chapter VI. Of monarchy" »

Chapter VII. Of monarchy (continuation).

AFTER explaining the foundations of a monarchical dominion, I have taken in hand to prove here in order the fitness of such foundations. And to this end the first point to be noted is, that it is in no way repugnant to experience, for laws to be so firmly fixed, that not the king himself can abolish them.

lees verder "Chapter VII. Of monarchy (continuation)." »

Chapter VIII. Of Aristocracy

SO far of monarchy. But now we will say, on what plan an aristocracy is to be framed, so that it may be lasting. We have defined an aristocratic dominion as that, which is held not by one man, but by certain persons chosen out of the multitude, whom we shall henceforth call patricians.

lees verder "Chapter VIII. Of Aristocracy" »

Chapter IX. Of Aristocracy. Continuation.

HITHERTO we have considered an aristocracy, so far as it takes its name from one city, which is the head of the whole dominion.

lees verder "Chapter IX. Of Aristocracy. Continuation." »

Chapter X. Of Aristocracy. Conclusion.

HAVING explained and made proof of the foundations of both kinds of aristocracy, it remains to inquire whether by reason of any fault they are liable to be dissolved or changed into another form.

lees verder "Chapter X. Of Aristocracy. Conclusion." »

Chapter XI - Of Democracy

I PASS, at length, to the third and perfectly absolute dominion, which we call democracy.

lees verder "Chapter XI - Of Democracy" »

A Political Treatise

Vanaf de site constitution.org komt de Elwes vertaling van het Politiek Traktaat. De tekst is volledig overgenomen.

lees verder "A Political Treatise" »

21 februari 2007

Een standbeeld of monument

Amsterdam, die mooie geboortestad van Spinoza, ontbeert een monument voor deze grote denker. Dat is spijtig, zeker omdat Benedictus zich Amsterdammer noemde. Tijd voor aktie, is de mening van de Amsterdamse Spinozakring.

lees verder "Een standbeeld of monument" »

23 februari 2007

The Cambridge Companion to Spinoza

The Cambridge Companion to Spinoza is a collection of essays by prominent scholars about the major facets of the philosopher's works. It contains description and analysis of the major features of Spinoza's philosophy, as well as details about his life and the intellectual and religious climate in which he lived and worked. With certain exceptions, as I note below, the essays are well written, informative and will, as the jacket claims, be of interest both to nonspecialists and to more advanced readers.

lees verder "The Cambridge Companion to Spinoza" »

25 februari 2007

De blasfemie van de ontkenning

’Ontkenning’ is de afgelopen twee decennia uitgegroeid tot het eenentwintigste-eeuwse equivalent voor ketterij. Sceptici die vragen hebben gesteld bij de officiële verklaringen van '911' zijn zich ter dege van dit probleem bewust. Ook Spinoza koos (verstandig!) voor het niet publiceren van de Ethica bij zijn leven. En wie bijvoorbeeld sceptisch staat tegenover de milieuwijsheid van tegenwoordig wordt al snel op een lijn gezet met ontkenners van de Holocaust. Deze seculiere inquisitie staat het vrije denken in de weg, betoogt de socioloog Frank Furedi in dagblad Trouw. De vrije meningsvorming wordt hoe langer hoe meer beperkt.

lees verder "De blasfemie van de ontkenning" »

8 maart 2007

Spinoza plaatsen

Het leven van Spinoza in één oogopslag. Heel ver hoeft daar niet voor uitgezoomd te worden. Google Map on Spinoza.

lees verder "Spinoza plaatsen" »

18 maart 2007

LVIII-Sprigge-p03

lees verder "LVIII-Sprigge-p03" »

LVIII-Sprigge-p04

lees verder "LVIII-Sprigge-p04" »

4 april 2007

Gesprekken op de grenslijn

In 1972 zond de NCRV een hoorspel uit over het leven van Spinoza. Dit hoorspel, geschreven door Theun de Vries, is te krijgen via Stichting Beeld & Geluid. En hier natuurlijk ;)

lees verder "Gesprekken op de grenslijn" »

5 april 2007

Wat! Spinoza uit het eindexamen vwo?

Het is verbijsterend dat de begeleidingscommissie Filosofie voor het voortgezet onderwijs Spinoza in de ban heeft gedaan. Wie jongeren wil onderwijzen kan niet om Spinoza heen, betogen Ton de Kok, Nanne Bloksma en Miriam van Reijen in NRC Handelsblad.

lees verder "Wat! Spinoza uit het eindexamen vwo?" »

6 april 2007

Spinoza wordt wel degelijk geëxamineerd

Nanne Bloksma, Ton de Kok en Miriam van Reijen stellen dat het een grof schandaal is dat Spinoza buiten het eindexamen filosofie voor het vwo is gehouden (Opiniepagina, 5 april). Ze vergissen zich. Ze maken namelijk geen onderscheid tussen het schoolexamen en centraal eindexamen. De secretaris van de Bcfvo reageert op de aantijgingen.

lees verder "Spinoza wordt wel degelijk geëxamineerd" »

10 april 2007

Professionals en de bijbel

De auteurs van het Oude Testament waren profeten noch bevlogen charismatici, maar ambachtslieden, schrijvers van beroep. Karel van der Toorn ontnuchtert een romantische visie op bijbelschrijvers. Door Cokky van Limpt, uit Trouw.

lees verder "Professionals en de bijbel" »

11 april 2007

Goethe, Spinoza en Faust

Wat is de invloed van Spinoza op Goethe - en op welke wijze is dit zichtbaar in zijn Faust II? Ziedaar de vraag die door een lezer werd gesteld via vraag@despinoza.nl. Een vraag zonder eenvoudig antwoord, want zoals Spinoza dronken was van God, was Goethe dronken van Spinoza. Goethe, Spinoza en Faust ... een antwoord.

lees verder "Goethe, Spinoza en Faust" »

16 april 2007

Maandeditie #6 Het is altijd lente

In de week dat temperatuurrecords worden gebroken lijkt het voortaan altijd lente te zijn. En rokjesdag. Het moet toch niet gekker worden. De nieuwe maandeditie komt uit, met heet nieuws

lees verder "Maandeditie #6 Het is altijd lente" »

17 april 2007

De worsteling van Spinoza

Dit jaar wordt herdacht dat Spinoza 375 jaar geleden in Amsterdam werd geboren. Drie Spinoza-experts delen dit jaar de Spinozawisselleerstoel aan de Universiteit van Amsterdam: Herman De Dijn, Jonathan Israel en Steven Nadler. „Spinoza had baanbrekende ideeën over de relatie tussen wetenschap en godsdienst”, zegt De Dijn. Donderdag geeft hij een lezing in de Aula van de Universiteit van Amsterdam, Singel 411. Marion de Boo interviewt De Dijn in NRC Handelsblad.

lees verder "De worsteling van Spinoza" »

26 april 2007

Verwanten van Spinoza

In 375 jaar moet de familie van Spinoza enorm uitgebreid zijn. De naam Spinoza (of Espinoza) komt dan ook algemeen voor. Maar zijn dat allemaal familieleden van de filosoof? Wie kent er een achterneef of nicht? Het Teleac programma Verre Verwanten wijdt er op 19 mei aanstaande een aflevering aan. In de aflevering is Herman de Dijn te gast. Mensen die informatie hebben over familie van Spinoza kunnen dat melden bij Marije de Vries.

lees verder "Verwanten van Spinoza" »

1 mei 2007

Amsterdam & Spinoza

Spinoza werd geboren in Amsterdam en leefde daar de eerste helft van zijn leven. Wat heeft Amsterdam voor Spinoza betekent?

lees verder "Amsterdam & Spinoza" »

28 mei 2007

Lezingen over Spinoza

"Het boegbeeld van Amsterdam is Spinoza." Aldus de aankondiging van de lezing die professor Jonathan Israel op zaterdag 9 juni geeft in de Mozes en Aaron kerk te Amsterdam. Twee dagen eerder geeft Israel ook een lezing, over Spinoza als inspirator van de radicale verlichting. Die lezing is aan de Vrije Universiteit.

lees verder "Lezingen over Spinoza" »

10 juni 2007

Spinoza in de politiek

Afgelopen week is de website "Staten Generaal Digitaal" geopend. De website gaat alle handelingen en kamerstukken van de eerste en tweede kamer bevatten, van 1814 tot 1995. Makkelijk te doorzoeken, dus hoe vaak en in welke context wordt Spinoza aangehaald?

lees verder "Spinoza in de politiek" »

14 juni 2007

Banvloek?

Waar kan ik de tekst van de banvloek vinden? Een heel normale vraag voor zo'n belangrijk moment in Spinoza's leven. Na zijn eerste jaren in Amsterdam te hebben gesleten, met wisselend succes als zakenman, wordt door de joodse gemeenschap een banvloek over hem uitgesproken. Wie die leest ziet een verbolgen gemeenschap tegenover de jonge filosoof staan. Het gerucht gaat dat op dat moment Spinoza zelf al lang en breed in het gras lag te genieten van het leven. De tekst in vier verschillende talen.

lees verder "Banvloek?" »

16 juni 2007

Red het Spinozahuis

In Rijnsburg woonde de filosoof, van 1661 tot 1663. Dat huis is in bezit van Vereniging Het Spinozahuis. Maar de staat ervan is erbarmelijk, dringend moet er gerestaureerd worden. En dat kost geld, honderdduizend euro. Dus wie kan helpt het Spinozahuis de volgende winter door!

lees verder "Red het Spinozahuis" »

19 juni 2007

Gedachtevrijheid versus godsdienstvrijheid

Met Spinoza startte een nieuwe periode in het denken over de verhouding van godsdienstvrijheid en de vrijheid van meningsuiting. Tenminste, dat zegt Jonathan Israel, die zich fel keert tegen de opvatting dat de vroege Nederlandse Verlichting van Spinoza meer in harmonie met de godsdienst was, dan de Verlichting van de Franse philosophes. Tijd voor een debat, tijdens de Soeterbeeck lezing op 15 juni j.l.

lees verder "Gedachtevrijheid versus godsdienstvrijheid" »

2 juli 2007

In strijd met Spinoza

Op 21 juni j.l. gaf de 4e fellow van de Koninklijke Bibliotheek zijn afsluitende publiekslezing. "In strijd met Spinoza, Het failliet van de Nederlandse Verlichting" is de titel van het door de KB in samenwerking met Bert Bakker uitgegeven boekje dat van de lezing is gemaakt. De fellow, Jonathan Israel, schetst in het boekje een nieuw beeld van de patriotse beweging in Nederland. Hij beargumenteerd dat die beweging de eerste grote democratische verlichtingsbeweging was van Europa en met nadruk gebaseerd op de ideeën van Spinoza. Een samenvatting van zijn boekje waarin de belangrijke rol van het Spinozisme wordt benadrukt.

lees verder "In strijd met Spinoza" »

4 juli 2007

Herdenkingszegel

Binnenkort wordt voor de tweede maal in de Nederlandse historie een postzegel uitgebracht met daarop afgebeeld Spinoza. Deze tweede keer gebeurt dit in het kader van een reeks zegels gebaseerd op de Nederlandse canon (zie daarvoor www.entoen.nu). De eerste keer gebeurde dat ter herdenking van Spinoza's 300ste sterfdag. Een bezoek aan Michel van Hulten, over een bewogen postzegel en de invloed van de media.

lees verder "Herdenkingszegel" »

8 juli 2007

Meer Directe Democratie

Eind vorige jaar verscheen van de hand van de Rotterdamse Spinoza-kenner Wim Klever Met oude Grieken, Van den Enden en Spinoza naar echte directe democratie. Dit boekje werd hier al eens eerder besproken. De rotterdamse filosoof Henri Krop recenseert in de laatste Filosofie.

lees verder "Meer Directe Democratie" »

13 juli 2007

Vrije keuze of speelbal

Het nieuwe blad Opinio bevat wekelijks een debat tussen leden van het Filosofisch Elftal, onder leiding van Yoram Stein. In april werd gedebatteerd tussen Wim Klever en Gerrit Manenschijn. De laatste heeft les gegeven aan de Theologische Universiteit OKN te Kampen, de eerste aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Onderwerp: de moord door een Amerikaanse jongen op 32 van zijn mede-studenten.

lees verder "Vrije keuze of speelbal" »

25 juli 2007

Schilderij Spinoza

Shoshannah Brombacher liet weten een nieuw schilderij te hebben gemaakt van Spinoza. Dit schilderij stelt de filosoof voor terwijl hij de Ethica schrijft. Een afbeelding van het schilderij is in het fotoarchief opgenomen. De schilder heeft een artikel geschreven dat Spinoza introduceert en het schilderij beschrijft. Dat artikel is op de site overgenomen.

lees verder "Schilderij Spinoza" »

15 augustus 2007

De Spinoza-code

De schrijver en filosoof Michiel Leezenberg is voornamelijk bekend vanwege zijn werken over de islam. In NRC Handelsblad van 10 augustus recenseert hij de laatste boeken van Jonathan Israel. Want Israel heeft dan wel een snaar geraakt met zijn studies over de Verlichting, maar gaat onder zijn machtige eruditie ook een overtuigende historische visie schuil?

lees verder "De Spinoza-code" »

18 augustus 2007

Plasterk draagt bij aan Spinozahuis

Het is een heuglijk bericht, dat vandaag in het NRC staat. Op vragen van de heer Nicolaï heeft de minister toegezegd bij te dragen aan de restauratie van het Spinozahuis te Rijnsburg. Maar de minister kan het ook niet nalaten om Vereniging Het Spinozahuis te wijzen op de 'nieuwe' subsidieregeling voor rijksmonumenten...

lees verder "Plasterk draagt bij aan Spinozahuis" »

24 augustus 2007

Het moest er van komen

Een aantal weken geleden, op 10 augustus, publiceerde Michiel Leezenberg een recensie op twee van Jonathan Israels werken. Die recensie was op zijn zachtst gezegd opvallend, zowel wat betreft toon als inhoud. Een reactie kon dan ook niet uitblijven. Wim Klever, specialist in Spinoza-studies, corrigeert Leezenberg op diverse punten en vraagt zich af of Leezenberg niet te hoog in het zadel zit. Op despinoza.nl zijn volledige kritiek, die vandaag in verkorte vorm verschijnt in NRC.

lees verder "Het moest er van komen" »

3 september 2007

Ik God, jij Godt

De vorm van de godsbeleving is afhankelijk van de omgeving waarin je opgroeit. Voorindustriële samenlevingen hebben allemaal andere goden. Nijmeegse sociologen verklaren die verscheidenheid van godsbeelden uit de samenlevingsvormen. Een interview met Wout Ultee, door Dirk Vlasbom, uit NRC Handelsblad.

lees verder "Ik God, jij Godt" »

8 september 2007

Verlichting en existentiële rebellie

'De naoorlogse waarden ‘Europa’, secularisme en multiculturele samenleving staan zwaar onder druk. Maar we schieten weinig op met een blind vertrouwen in de rede. Onredelijkheid valt niet te bestrijden of uit te roeien. Zij hoort bij de mens.' Van Bas Heijne, columnist en redacteur van NRC Handelsblad en schrijver, verschijnt binnenkort zijn essay ‘Onredelijkheid’. Uit NRC Handelsblad een voorpublicatie, waarin Heijne impliciet een lans breekt voor het verlichtingsideaal van Spinoza.

lees verder "Verlichting en existentiële rebellie" »

10 september 2007

Strijd om Spinoza

"Een schande, dat is het!" Tijdens de jaarlijkse algemene ledenvergadering van Vereniging Het Spinozahuis voerde Ton de Kok met donderende stem het woord. Hij sprak de aanwezigen leden toe in de hoop medestanders te vinden voor een actie met als doel "Spinoza in het eindexamen VWO" te krijgen. Ook in de laatste Filosofiemagazine van september wordt nog eens op die kwestie ingegaan. Maar zit Spinoza dan niet in het eindexamen filosofie voor de VWO? Een overzicht van de gebeurtenissen en een schokkende conclusie.

lees verder "Strijd om Spinoza" »

De rubriek "Ethica" is volledig gewijd aan het hoofdwerk van Spinoza, de Ethica. Dit werk valt uiteen in vijf hoofdstukken: God (deel I), de menselijke geest (deel II), de oorsprong van de emoties (deel III), de kracht van emoties (deel IV) en de macht van het verstand (deel V).

Door Kees Koopmans is het stuk "De Ethica in Vogelvlucht" geschreven. Dat artikel geeft een korte en duidelijke introductie op de Ethica.

Op deze site is de Ethica vertaling van Dionijs Burger te lezen. Die vertaling is met hulp van een groep vrijwilligers gedigitaliseerd. Over dat project valt hier wat meer te lezen. De Ethica staat ook in andere talen op deze site; Engels, Duits, Latijn, Frans en Italiaans.

Van de Ethica is in het Nederlands ook de uitgave van Nico van Suchtelen online te lezen. Dat kan bij Project Gutenberg, of via een lokale kopie.

Wie liever de PDF heeft van de Burger vertaling kan dat document downloaden. Per geprint A4 vind je daarin drie gedigitaliseerde pagina's met handschrift. In totaal 166 pagina's. De PDF is gemaakt van deze pagina.

Onderstaand overzicht geeft per pagina verkort weer welke stelling, axioma (of zoals het hier heet 'Onmiddelijk Klaarblijkelijke Waarheid'), bijstelling, bewijs, enz., wordt behandeld. De links verwijzen naar pagina's met facsimile en gedigitaliseerde tekst. In totaal betreft het 490 pagina's.

Pag Deel  URL Referenties
000 1 Pagina 000 Openingsblad
001 1 Pagina 001 Deel 1 Bepalingen I,II, III, IV
002 1 Pagina 002 Bepalingen V, VI, VII, VIII
003 1 Pagina 003 OKW I, II, III, IV, V, VI
004 1 Pagina 004 Stelling I, II, III, IV
005 1 Pagina 005 Stelling V
006 1 Pagina 006 Stelling VI
007 1 Pagina 007 Stelling VII, VIII
008 1 Pagina 008 Stelling VIII, Aanm. 1, 2
009 1 Pagina 009
010 1 Pagina 010
011 1 Pagina 011
012 1 Pagina 012 Stelling IX, X, Aanm.
013 1 Pagina 013 Stelling XI
014 1 Pagina 014
015 1 Pagina 015
016 1 Pagina 016
017 1 Pagina 017
018 1 Pagina 018
019 1 Pagina 019 Stelling XIII
020 1 Pagina 020 Stelling XIV, Bijst. 1
021 1 Pagina 021 Bijst. 2, Stelling XV, Aanm.
022 1 Pagina 022
023 1 Pagina 023 figuur 1
024 1 Pagina 024
025 1 Pagina 025
026 1 Pagina 026
027 1 Pagina 027
028 1 Pagina 028
029 1 Pagina 029 Stelling XVI, Bijst. 1, 2, 3
030 1 Pagina 030 Stelling XVII, Bijst. 1, 2
031 1 Pagina 031
032 1 Pagina 032
033 1 Pagina 033
034 1 Pagina 034
035 1 Pagina 035 Stelling XVIII, XIX
036 1 Pagina 036 Stelling XX, Bijst. 1
037 1 Pagina 037 Stelling XXI
038 1 Pagina 038
039 1 Pagina 039 Stelling XXII, XXIII
040 1 Pagina 040 Stelling XXIV
041 1 Pagina 041 Stelling XXV
042 1 Pagina 042 Stelling XXVI, XXVII
043 1 Pagina 043 Stelling XXVIII
044 1 Pagina 044
045 1 Pagina 045 Stelling XXIX
046 1 Pagina 046
047 1 Pagina 047 Stelling XXX, XXXI
048 1 Pagina 048
049 1 Pagina 049 Stelling XXXII, Bijst. 1, 2
050 1 Pagina 050
051 1 Pagina 051 Stelling XXXIII, Aanm. 1
052 1 Pagina 052 Aanm. 2
053 1 Pagina 053
054 1 Pagina 054
055 1 Pagina 055
056 1 Pagina 056
057 1 Pagina 057
058 1 Pagina 058 Stelling XXXIV, XXXV, XXXVI
059 1 Pagina 059 Aanhangsel
060 1 Pagina 060
061 1 Pagina 061
062 1 Pagina 062
063 1 Pagina 063
064 1 Pagina 064
065 1 Pagina 065
066 1 Pagina 066
067 1 Pagina 067
068 1 Pagina 068
069 1 Pagina 069
070 1 Pagina 070
071 1 Pagina 071
072 1 Pagina 072
073 1 Pagina 073
074 1 Pagina 074
075 1 Pagina 075
076 1 Pagina 076
077 2 Pagina 077 Deel 2 Bepalingen I
078 2 Pagina 078 Bepalingen II, III, IV, V
079 2 Pagina 079 Bepalingen VI, VII, OKW I, II, III
080 2 Pagina 080 OKW IV, V, Stelling I, Aanm.
081 2 Pagina 081 Stelling II, III
082 2 Pagina 082 Aanm.
083 2 Pagina 083 Stelling IV, V
084 2 Pagina 084
085 2 Pagina 085 Stelling VI, Bijst.
086 2 Pagina 086 Stelling VII, Bijst., Aanm.
087 2 Pagina 087
088 2 Pagina 088 Stelling VIII, Bijst., Aanm.
089 2 Pagina 089 Stelling IX, figuur 2
090 2 Pagina 090 Bijst.
091 2 Pagina 091 Stelling X
092 2 Pagina 092 Aanm. I, Bijst, Aanm. II
093 2 Pagina 093
094 2 Pagina 094 Stelling XI
095 2 Pagina 095 Bijst.
096 2 Pagina 096 Stelling XII
097 2 Pagina 097 Stelling XIII
098 2 Pagina 098 Bijst., Aanm.
099 2 Pagina 099
100 2 Pagina 100 OKW 1, OKW 2, Hulpst. I, II
101 2 Pagina 101 Hulpst. III, Bijst.
102 2 Pagina 102 OKW I
103 2 Pagina 103 OKW II, figuur 3, bepaling
104 2 Pagina 104 OKW III, Hulpst. IV
105 2 Pagina 105 Hulpst. V, Hulpst. VI
106 2 Pagina 106 Hulpst. VII, Aanm.
107 2 Pagina 107 Vereischten, I
108 2 Pagina 108 II, III, IV, V, VI, Stelling XIV
109 2 Pagina 109 Stelling XV, XVI
110 2 Pagina 110 Bijst. I, II, Stelling XVII
111 2 Pagina 111 Bijst.
112 2 Pagina 112 Aanm.
113 2 Pagina 113
114 2 Pagina 114 Stelling XVIII
115 2 Pagina 115 Aanm.
116 2 Pagina 116
117 2 Pagina 117 Stelling XIX
118 2 Pagina 118 Stelling XX
119 2 Pagina 119 Stelling XXI
120 2 Pagina 120 Aanm.
121 2 Pagina 121 Stelling XXII, XXIII
122 2 Pagina 122 Stelling XXIV
123 2 Pagina 123
124 2 Pagina 124 Stelling XXV
125 2 Pagina 125 Stelling XXVI, Bijst.
126 2 Pagina 126 Stelling XXVII, XXVIII
127 2 Pagina 127 Aanm.
128 2 Pagina 128 Stelling XXIX
129 2 Pagina 129 Aanm., Stelling XXX
130 2 Pagina 130 Stelling XXXI
131 2 Pagina 131 Bijst., Stelling XXXII, XXXIII
132 2 Pagina 132 Stelling XXXIV, XXXV
133 2 Pagina 133 Aanm.
134 2 Pagina 134 Stelling XXXVI
135 2 Pagina 135 Stelling XXXVII, XXXVIII
136 2 Pagina 136 Bijst., Stelling XXXIX
137 2 Pagina 137 Bijst.
138 2 Pagina 138 Stelling XL, Aanm. I
139 2 Pagina 139
140 2 Pagina 140
141 2 Pagina 141
142 2 Pagina 142 Aanm. II
143 2 Pagina 143 Stelling XLI
144 2 Pagina 144 Stelling XLII, XLIII
145 2 Pagina 145 Aanm.
146 2 Pagina 146
147 2 Pagina 147 Stelling XLIV
148 2 Pagina 148 Bijst. 1, Aanm.
149 2 Pagina 149
150 2 Pagina 150 Bijst. II, Stelling XLV
151 2 Pagina 151 Aanm.
152 2 Pagina 152 Stelling XLVI, XLVII
153 2 Pagina 153 Aanm.
154 2 Pagina 154 Stelling XLVIII
155 2 Pagina 155 Aanm.
156 2 Pagina 156 Stelling XLIX
157 2 Pagina 157
158 2 Pagina 158 Bijst., Aanm.
159 2 Pagina 159
160 2 Pagina 160
161 2 Pagina 161
162 2 Pagina 162
163 2 Pagina 163
164 2 Pagina 164
165 2 Pagina 165
166 2 Pagina 166
167 2 Pagina 167 de kennis van deze leer, I
168 2 Pagina 168 II, III, IV
169 3 Pagina 169 Deel 3 Voorberigt
170 3 Pagina 170
171 3 Pagina 171
172 3 Pagina 172
173 3 Pagina 173 Bepalingen I, II, III
174 3 Pagina 174 Vereischten I, II, Stelling I
175 3 Pagina 175
176 3 Pagina 176 Bijst., Stelling II
177 3 Pagina 177 Aanm.
178 3 Pagina 178
179 3 Pagina 179
180 3 Pagina 180
181 3 Pagina 181
182 3 Pagina 182
183 3 Pagina 183
184 3 Pagina 184
185 3 Pagina 185
186 3 Pagina 186 Stelling III
187 3 Pagina 187 Aanm., Stelling IV
188 3 Pagina 188 Stelling V, VI, VII
189 3 Pagina 189 Stelling VIII
190 3 Pagina 190 Stelling IX, Aanm.
191 3 Pagina 191 Stelling X
192 3 Pagina 192 Stelling XI, Aanm.
193 3 Pagina 193
194 3 Pagina 194
195 3 Pagina 195 Stelling XII
196 3 Pagina 196 Stelling XIII
197 3 Pagina 197 Bijst., Aanm., Stelling XIV
198 3 Pagina 198 Stelling XV
199 3 Pagina 199 Bijst., Aanm.
200 3 Pagina 200 Stelling XVI
201 3 Pagina 201 Stelling XVII, Aanm.
202 3 Pagina 202
203 3 Pagina 203 Stelling XVIII
204 3 Pagina 204 Aanm. I
205 3 Pagina 205 Aanm. II, Stelling XIX
206 3 Pagina 206 Stelling XX
207 3 Pagina 207 Stelling XXI
208 3 Pagina 208 Stelling XXII
209 3 Pagina 209 Aanm.
210 3 Pagina 210 Stelling XXIII
211 3 Pagina 211 Aanm., Stelling XXIV
212 3 Pagina 212 Aanm., Stelling XXV
213 3 Pagina 213 Stelling XXVI, Aanm.
214 3 Pagina 214 Stelling XXVII
215 3 Pagina 215 Aanm. I, Bijst. I
216 3 Pagina 216 Bijst. II, Bijst. III
217 3 Pagina 217 Aanm. II, Stelling XXVIII
218 3 Pagina 218 Stelling XXIX
219 3 Pagina 219 Aanm., Stelling XXX
220 3 Pagina 220 Aanm.
221 3 Pagina 221 Stelling XXXI
222 3 Pagina 222 Bijst., Stelling XXXII
223 3 Pagina 223 Aanm.
224 3 Pagina 224 Stelling XXXIII, XXXIV
225 3 Pagina 225 Stelling XXXV
226 3 Pagina 226
227 3 Pagina 227 Aanm.
228 3 Pagina 228 Stelling XXXVI
229 3 Pagina 229 Bijst., Aanm., Stelling XXXVII
230 3 Pagina 230
231 3 Pagina 231 Stelling XXXVIII
232 3 Pagina 232 Stelling XXXIX
233 3 Pagina 233 Aanm.
234 3 Pagina 234
235 3 Pagina 235 Stelling XL, Aanm. I
236 3 Pagina 236 Bijst. I, II
237 3 Pagina 237 Aanm. II, Stelling XLI, Aanm. I
238 3 Pagina 238 Bijst., Aanm. II, Stelling XLII
239 3 Pagina 239 Stelling XLIII
240 3 Pagina 240 Aanm.
241 3 Pagina 241
242 3 Pagina 242 Stelling XLV, XLVI
243 3 Pagina 243 Stelling XLVII, Aanm.
244 3 Pagina 244 Stelling XLVIII
245 3 Pagina 245
246 3 Pagina 246 Stelling XLIX, Aanm. Stelling L
247 3 Pagina 247 Aanm.
248 3 Pagina 248 Stelling LI
249 3 Pagina 249 Stelling L
250 3 Pagina 250 Aanm.
251 3 Pagina 251 Stelling LII
252 3 Pagina 252 Aanm.
253 3 Pagina 253
254 3 Pagina 254 Stelling LIII, Bijst.
255 3 Pagina 255 Stelling LIV, LV, Bijst.
256 3 Pagina 256 Aanm.
257 3 Pagina 257 Bijst. II
258 3 Pagina 258 Stelling LVI
259 3 Pagina 259
260 3 Pagina 260 Aanm.
261 3 Pagina 261
262 3 Pagina 262 Stelling LVII
263 3 Pagina 263 Aanm.
264 3 Pagina 264 Stelling LVIII
265 3 Pagina 265 Stelling LIX
266 3 Pagina 266 Aanm.
267 3 Pagina 267
268 3 Pagina 268
269 3 Pagina 269 Bepalingen der hartstogten, I Begeerte
270 3 Pagina 270
271 3 Pagina 271 II Blijdschap, III Droefheid
272 3 Pagina 272 IV Bewondering
273 3 Pagina 273 V Verachting, VI Liefde
274 3 Pagina 274 VII Haat
275 3 Pagina 275 VIII Genegenheid, IX Afkeer, X Vereering, XI Bespotting
276 3 Pagina 276 XII Hoop, XIII vrees, XIV Gerustheid, XIX Gunst, XXII Minachting
277 3 Pagina 277 XV Wanhoop
278 3 Pagina 278 XVI Vreugd, XVII Wroeging, XVII Medelijden
279 3 Pagina 279 XXI Overschatting, XXII Minachting
280 3 Pagina 280 XXIII Afgunst, XXIV Medegevoel, XXV Tevredenheid met zichzelven, XXVI Nederigheid
281 3 Pagina 281 XXVII Berouw
282 3 Pagina 282 XXVIII Trotschheid
283 3 Pagina 283
284 3 Pagina 284 XXIX Kleinmoedigheid
285 3 Pagina 285 XXX Roem, XXXI Schande
286 3 Pagina 286 XXXII Verlangen
287 3 Pagina 287 XXXIII Naijver
288 3 Pagina 288 XXXIV Dank of dankbaarheid, XXXV Welwillendheid
289 3 Pagina 289 XXXVI Toorn, XXXVIUI Wraakzucht, XXXVIII Wreedheid of woestheid, XXXIX vrees, XL Vermetelheid
290 3 Pagina 290 XLI Kleingeestigheid, XLII Radeloosheid
291 3 Pagina 291 XLIII Beleefdheid of zedigheid, XLIV Eerzicht, XLV Weelderigheid, XLVI Dronkenschap
292 3 Pagina 292
293 3 Pagina 293
294 3 Pagina 294 Algemeene bepalingen der hartstogten
295 3 Pagina 295
296 3 Pagina 296
297 4 Pagina 297 Deel 4
298 4 Pagina 298
299 4 Pagina 299
300 4 Pagina 300
301 4 Pagina 301
302 4 Pagina 302
303 4 Pagina 303
304 4 Pagina 304
305 4 Pagina 305 Bepaling I, II, III, IV, V
306 4 Pagina 306 Bepaling VI, VII, VIII
307 4 Pagina 307 OKW, Stelling I
308 4 Pagina 308 Aanm.
309 4 Pagina 309 Stelling II
310 4 Pagina 310 Stelling III, IV
311 4 Pagina 311
312 4 Pagina 312
313 4 Pagina 313 Stelling V, VI
314 4 Pagina 314 Stelling VII
315 4 Pagina 315 Bijst.
316 4 Pagina 316 Stelling VIII
317 4 Pagina 317 Stelling IX
318 4 Pagina 318 Aanm., Bijst.
319 4 Pagina 319 Stelling X
320 4 Pagina 320 Aanm., Stelling XI
321 4 Pagina 321 Stelling XII, Bijst.
322 4 Pagina 322 Stelling XIII
323 4 Pagina 323 Stelling XIV
324 4 Pagina 324 Stelling XV
325 4 Pagina 325
326 4 Pagina 326 Stelling XVI
327 4 Pagina 327 Stelling XVII, Aanm.
328 4 Pagina 328 Stelling XVIII
329 4 Pagina 329
330 4 Pagina 330
331 4 Pagina 331
332 4 Pagina 332
333 4 Pagina 333 Stelling XIX, XX
334 4 Pagina 334 Aanm.
335 4 Pagina 335 Stelling XXI
336 4 Pagina 336 Stelling XXII, Bijst.
337 4 Pagina 337 Stelling XXIII, XXIV
338 4 Pagina 338 Stelling XXV
339 4 Pagina 339 Stelling XXVI
340 4 Pagina 340 Stelling XXVII
341 4 Pagina 341 Stelling XXVIII
342 4 Pagina 342 Stelling XXIX
343 4 Pagina 343 Stelling XXX
344 4 Pagina 344 Stelling XXXI
345 4 Pagina 345 Bijst.
346 4 Pagina 346 Stelling XXXII, Aanm.
347 4 Pagina 347 Stelling XXXIII
348 4 Pagina 348 Stelling XXXIV
349 4 Pagina 349 Aanm.
350 4 Pagina 350
351 4 Pagina 351 Stelling XXXV
352 4 Pagina 352 Bijst. I
353 4 Pagina 353 Bijst. II
354 4 Pagina 354 Aanm.
355 4 Pagina 355 Stelling XXXVI
356 4 Pagina 356 Aanm.
357 4 Pagina 357 Stelling XXXVII
358 4 Pagina 358
359 4 Pagina 359 Aanm. I
360 4 Pagina 360
361 4 Pagina 361
362 4 Pagina 362 Aanm. II
363 4 Pagina 363
364 4 Pagina 364
365 4 Pagina 365
366 4 Pagina 366
367 4 Pagina 367 Stelling XXXVIII
368 4 Pagina 368 Stelling XXXIX
369 4 Pagina 369
370 4 Pagina 370 Aanm.
371 4 Pagina 371
372 4 Pagina 372 Stelling XL, XLI
373 4 Pagina 373 Stelling XLII
374 4 Pagina 374 Stelling XLIII
375 4 Pagina 375 Stelling XLIV, Aanm.
376 4 Pagina 376
377 4 Pagina 377 Stelling XLV, Aanm. I, Bijst. I, II, Aanm. II
378 4 Pagina 378
379 4 Pagina 379 Stelling XLVI
380 4 Pagina 380 Stelling XLVII
381 4 Pagina 381 Aanm., Stelling XLVIII
382 4 Pagina 382 Stelling XLIX, L
383 4 Pagina 383 Bijst., Aanm.
384 4 Pagina 384 Stelling LI, Aanm.
385 4 Pagina 385 Stelling LII
386 4 Pagina 386 Aanm., Stelling LIII
387 4 Pagina 387 Stelling LIV
388 4 Pagina 388 Aanm.
389 4 Pagina 389 Stelling LV, LVI, Bijst.
390 4 Pagina 390 Aanm., Stelling LVII, Aanm.
391 4 Pagina 391
392 4 Pagina 392
393 4 Pagina 393 Stelling LVIII, Aanm.
394 4 Pagina 394
395 4 Pagina 395 Stelling LIX
396 4 Pagina 396
397 4 Pagina 397 Aanm.
398 4 Pagina 398 Stelling LX
399 4 Pagina 399 Aanm., Stelling LXI
400 4 Pagina 400 Stelling LXII
401 4 Pagina 401 Aanm.
402 4 Pagina 402
403 4 Pagina 403 Stelling LXIII, Aanm. I
404 4 Pagina 404 Bijst., Aanm. II
405 4 Pagina 405 Stelling LXIV, Bijst., Stelling LXV
406 4 Pagina 406 Bijst., Stelling LXVI
407 4 Pagina 407 Bijst., Aanm.
408 4 Pagina 408 Stelling LXVII, Stelling LXVIII, Aanm.
409 4 Pagina 409
410 4 Pagina 410 Stelling LXIX, Bijst., Aanm.
411 4 Pagina 411 Stelling LXX, Aanm.
412 4 Pagina 412 Stelling LXXI
413 4 Pagina 413 Aanm., Stelling LXXII
414 4 Pagina 414 Aanm.
415 4 Pagina 415 Stelling LXXIII, Aanm.
416 4 Pagina 416
417 4 Pagina 417 Aanhangsel, Hoofdst. I, II
418 4 Pagina 418 Hoofdst. III, IV
419 4 Pagina 419 Hoofdst. V, VI
420 4 Pagina 420 Hoofdst. VII, VIII
421 4 Pagina 421 Hoofdst. IX, X, XI, XII
422 4 Pagina 422 Hoofdst. XIII
423 4 Pagina 423 Hoofdst. XIV, XV, XVI
424 4 Pagina 424 Hoofdst. XVII, XVIII, XIX
425 4 Pagina 425 Hoofdst. XX, XXI, XXII
426 4 Pagina 426 Hoofdst. XXIII, XXIV, XXV
427 4 Pagina 427 Hoofdst. XXVI
428 4 Pagina 428 Hoofdst. XXVII
429 4 Pagina 429 Hoofdst. XXVIII, XXIX, XXX
430 4 Pagina 430 Hoofdst. XXXI
431 4 Pagina 431 Hoofdst. XXXII
432 5 Pagina 432 Deel 5 Voorberigt
433 5 Pagina 433
434 5 Pagina 434
435 5 Pagina 435
436 5 Pagina 436
437 5 Pagina 437
438 5 Pagina 438 OKW I
439 5 Pagina 439 OKW II, Stelling I
440 5 Pagina 440 Stelling II, III
441 5 Pagina 441 Stelling IV, Bijst., Aanm.
442 5 Pagina 442
443 5 Pagina 443
444 5 Pagina 444 Stelling V, VI
445 5 Pagina 445 Aanm.
446 5 Pagina 446 Stelling VII
447 5 Pagina 447 Stelling VIII, Aanm., Stelling IX
448 5 Pagina 448 Stelling X
449 5 Pagina 449 Aanm.
450 5 Pagina 450
451 5 Pagina 451
452 5 Pagina 452
453 5 Pagina 453 Stelling XI
454 5 Pagina 454 Stelling XII, XIII, XIV
455 5 Pagina 455 Stelling XV, XVI, XVII
456 5 Pagina 456 Bijst., Stelling XVIII, Bijst., Aanm.
457 5 Pagina 457 Stelling XIX, XX
458 5 Pagina 458 Aanm.
459 5 Pagina 459
460 5 Pagina 460
461 5 Pagina 461
462 5 Pagina 462 Stelling XXI, XXII
463 5 Pagina 463 Stelling XXIII
464 5 Pagina 464 Aanm.
465 5 Pagina 465 Stelling XXIV, XXI
466 5 Pagina 466 Stelling XXVI, XXVII
467 5 Pagina 467 Stelling XXVIII
468 5 Pagina 468 Stelling XXIX
469 5 Pagina 469 Aanm., Stelling XXX
470 5 Pagina 470 Stelling XXXI
471 5 Pagina 471 Aanm.
472 5 Pagina 472 Stelling XXXII, XXXIII
473 5 Pagina 473 Aanm., Stelling XXXIV
474 5 Pagina 474 Bijst., Aanm.
475 5 Pagina 475 Stelling XXXV, XXXVI
476 5 Pagina 476 Bijst., Aanm.
477 5 Pagina 477
478 5 Pagina 478 Stelling XXXVII, Aanm.
479 5 Pagina 479 Stelling XXXVIII, Aanm.
480 5 Pagina 480 Stelling XXXIX
481 5 Pagina 481 Aanm.
482 5 Pagina 482
483 5 Pagina 483 Stelling XL, Bijst.
484 5 Pagina 484 Aanm., Stelling XLI
485 5 Pagina 485 Aanm.
486 5 Pagina 486
487 5 Pagina 487 Stelling XLII
488 5 Pagina 488 Aanm.
489 5 Pagina 489

Reacties

Aanbevolen

Powered by
Movable Type 4.1