De 'vondst' die dr. W. Klever van de Rotterdamse Erasmus Universiteit heeft gedaan rond aantekeningen van de zeventiende-eeuwse filosoof Spinoza is niet te verifiëren. Zijn onderzoek is slechts gebaseerd op 'intuïtie' en mist de noodzakelijke 'wetenschappelijke onderbouwing'. Uit trouw, 5 oktober 1995.
Dit zegt de conservator westerse handschriften, prof. dr. P. Obbema van de Leidse universiteitsbibliotheek. Het verwijt van Klever, dat deze bibliotheek jarenlang de betekenis van de aantekeningen in Spinoza's boek Opera Posthuma heeft onderschat en zelfs genegeerd, is volgens Obbema bovendien misplaatst. “We kennen de teksten zolang we het boek in huis hebben, en onderkennen de waarde.”
Klever maakte dinsdag wereldkundig dat hij, min of meer bij toeval, een belangrijke ontdekking met verstrekkende gevolgen heeft gedaan. Via de Leidse universiteit en een Rotterdamse collega had Klever kopieën van Opera Posthuma in handen gekregen, waarop zeker honderd aantekeningen en meer dan dertig opmerkingen stonden. Na twee dagen studie kwam Klever tot de slotsom, dat de teksten van Spinoza zelf afkomstig zijn. De Spinoza-deskundige noemde het vervolgens een 'shame', dat de teksten bij de universiteitsbibliotheek onopgemerkt waren gebleven.
“Kennelijk heeft Klever de geest gekregen, toen hij al die aantekeningen bestudeerde”, aldus conservator Obbema. “In hoeverre de teksten van Spinoza zelf of van één van zijn geestverwanten zijn, moet niettemin maar worden aangetoond. Wetenschappelijke argumenten ontbreken in het betoog van Klever. Het is juist dit onderzoek, waarmee al sinds 1992 externe deskundigen op ons verzoek aan de slag zijn. Dan is het wel heel bijzonder, dat Klever in twee dagen tijd meer bereikt dan anderen in jaren. Ik wijs erop, dat hij slechts een gedeelte van het boek heeft bestudeerd en daardoor niet over alle aantekeningen beschikt. Voor een juiste context is dat noodzakelijk.”
Eén van de onderzoekers die eerder studie heeft verricht naar de geschriften is dr. P. Steenbakkers van de faculteit van wijsbegeerte in Utrecht. Hij kwam twee jaar geleden tot de conclusie, dat de teksten niet van Spinoza of één van zijn geestverwanten afkomstig zijn. “Ik kan mij vergissen, maar ben er nagenoeg zeker van dat we niet te maken hebben met iemand uit de omgeving van Spinoza”, zei Steenbakkers gisteren. “Voor mij staat eigenlijk vast, dat de teksten van een intelligente en grondige lezer van Opera Posthuma zijn. Het is van Klever erg gevaarlijk om, zoals hij heeft gedaan, op grond van stilistische en inhoudelijke parallellen, conclusies te trekken. In zijn geval zou ik daarom zeker terughoudender zijn geweest. Het verbaast me ook, dat hij zo veel haast had zijn bevindingen wereldkundig te maken. Dat maakt mij nog sceptischer dan ik al ben. Wat Klever zegt, is niet controleerbaar. Het enige dat bij deze 'vondst' telt, is zijn gezag. Daar raak ik niet van onder de indruk.”
De Leidse universiteitsbibliotheek kocht Opera Posthuma (1677) vier jaar geleden van de Amsterdammer Simon Emmering. Deze had, voorafgaande aan de verkoop, Obbema al opmerkzaam gemaakt op het mogelijke belang van de in de kantlijn geschreven aantekeningen. Obbema schakelde vervolgens Steenbakkers in. Na diens eerste analyse, die in 1993 gereed was, werd het onderzoek voortgezet. “Maar de wetenschappelijke argumenten liggen nog steeds niet op tafel”, aldus de Utrechtse docent.” Dr. Klever vermoedt dat de Leidse Universiteit zijn ontdekking nu probeert te claimen.
Copyright: Trouw
Klever maakte dinsdag wereldkundig dat hij, min of meer bij toeval, een belangrijke ontdekking met verstrekkende gevolgen heeft gedaan. Via de Leidse universiteit en een Rotterdamse collega had Klever kopieën van Opera Posthuma in handen gekregen, waarop zeker honderd aantekeningen en meer dan dertig opmerkingen stonden. Na twee dagen studie kwam Klever tot de slotsom, dat de teksten van Spinoza zelf afkomstig zijn. De Spinoza-deskundige noemde het vervolgens een 'shame', dat de teksten bij de universiteitsbibliotheek onopgemerkt waren gebleven.
“Kennelijk heeft Klever de geest gekregen, toen hij al die aantekeningen bestudeerde”, aldus conservator Obbema. “In hoeverre de teksten van Spinoza zelf of van één van zijn geestverwanten zijn, moet niettemin maar worden aangetoond. Wetenschappelijke argumenten ontbreken in het betoog van Klever. Het is juist dit onderzoek, waarmee al sinds 1992 externe deskundigen op ons verzoek aan de slag zijn. Dan is het wel heel bijzonder, dat Klever in twee dagen tijd meer bereikt dan anderen in jaren. Ik wijs erop, dat hij slechts een gedeelte van het boek heeft bestudeerd en daardoor niet over alle aantekeningen beschikt. Voor een juiste context is dat noodzakelijk.”
Eén van de onderzoekers die eerder studie heeft verricht naar de geschriften is dr. P. Steenbakkers van de faculteit van wijsbegeerte in Utrecht. Hij kwam twee jaar geleden tot de conclusie, dat de teksten niet van Spinoza of één van zijn geestverwanten afkomstig zijn. “Ik kan mij vergissen, maar ben er nagenoeg zeker van dat we niet te maken hebben met iemand uit de omgeving van Spinoza”, zei Steenbakkers gisteren. “Voor mij staat eigenlijk vast, dat de teksten van een intelligente en grondige lezer van Opera Posthuma zijn. Het is van Klever erg gevaarlijk om, zoals hij heeft gedaan, op grond van stilistische en inhoudelijke parallellen, conclusies te trekken. In zijn geval zou ik daarom zeker terughoudender zijn geweest. Het verbaast me ook, dat hij zo veel haast had zijn bevindingen wereldkundig te maken. Dat maakt mij nog sceptischer dan ik al ben. Wat Klever zegt, is niet controleerbaar. Het enige dat bij deze 'vondst' telt, is zijn gezag. Daar raak ik niet van onder de indruk.”
De Leidse universiteitsbibliotheek kocht Opera Posthuma (1677) vier jaar geleden van de Amsterdammer Simon Emmering. Deze had, voorafgaande aan de verkoop, Obbema al opmerkzaam gemaakt op het mogelijke belang van de in de kantlijn geschreven aantekeningen. Obbema schakelde vervolgens Steenbakkers in. Na diens eerste analyse, die in 1993 gereed was, werd het onderzoek voortgezet. “Maar de wetenschappelijke argumenten liggen nog steeds niet op tafel”, aldus de Utrechtse docent.” Dr. Klever vermoedt dat de Leidse Universiteit zijn ontdekking nu probeert te claimen.
Copyright: Trouw
