despinoza.nl

Onderstaand bericht is een ingezonden brief van Wim Klever, gepubliceerd in NRC Handelsblad op 31 mei 2005.

Hoe achterlijk Nederland is geworden, blijkt uit het voorstel van minister Van der Hoeven om een academische (nota bene) discussie te starten over de vraag of er niet ,,nieuwe dingen'' ontdekt kunnen worden achter de evolutie, waarmee zij een goddelijke scheppingsact bedoelt. Aristoteles zou bij zo'n kwestie reageren: je gaat toch niet discussiëren over de vraag of sneeuw wit is.

Hoe is het toch mogelijk dat een gezagspersoon van de hoogste orde in ons bestel zich dermate vergaloppeert, niet alleen met een overschrijding van haar bevoegdheid en takenpakket maar bovendien in dat buitengebied een stap zet die van de grootste onnozelheid getuigt.

Wetenschappelijke constructies zijn op geen enkele manier in verband te brengen met primitieve geloofsvoorstellingen. Geen nood, dat doen we toch, denkt zij. We hebben het voor het zeggen. We nemen gewoon een Engelse term en suggereren daarmee bij de tijd te zijn. `Intelligent design' zou wel eens een nieuwe mijlpaal kunnen zijn in ons denken. Geld genoeg om daarover een hoorzitting met wetenschappers en aanhangers van een scheppingsgedachte te organiseren. Alsof verlichte filosofen, voor de verandering noem ik hier maar eens Hume naast Spinoza, niet reeds eeuwen geleden het argument van de wonderlijke orde in de natuur naar de prullenmand hebben verwezen.

Hoe regressief Nederland opereert, blijkt ook uit de schaapachtig tamme commentaren van de woordvoerders van de drie grote partijen en uit het `toelichtende' artikel van de redactie. Sander Voormolen (NRC Handelsblad, 23 mei) onderstreept weliswaar de ongelijkwaardigheid en derhalve de onvergelijkbaarheid van de ,,evolutietheorie en de theorie van intelligent design'' (wat een eer om dan toch maar de kwalificatie `theorie' te mogen delen!), maar meent dat het geen kwaad kan om de evolutie aan het toeval toe te schrijven.

Wie dat doet tovert niet minder een oplossing uit de hoge hoed dan wie er een Schepper bijhaalt. Hij kan het woord dan ook maar beter meteen met een hoofdletter schrijven als Toeval, zoals de Griekse tragici deden met Tuchè. Van toeval kan natuurlijk geen sprake zijn. Hoe de oneindige natuur zich ook ontwikkeld heeft, zich ontwikkelt en in de toekomst uitpakt, één ding weten wij met absolute zekerheid: dat alles super wetmatig geschiedt.

Een totaal andere zaak is het of die wetmatigheden ons bekend zijn. Dat is natuurlijk slechts fractioneel het geval. Als je dat toeval wilt noemen, benoem je op zijn hoogst de gebrekkigheid van onze kennis.

Uit: God gehoorzaamt de rede. Nu de mens nog
Hugo Brandt Corstius NRC 03/01/2003, via Sargasso.nl.

"De paus kan beweren dat God zich van de wereld heeft afgekeerd, maar dat gaat niet, want God is de wereld. Dat heeft Spinoza in zijn `Ethica', nu opnieuw vertaald, haarfijn aangetoond. Het boek sloeg in als een meteoor.

Hoe overtuig je iemand met woorden? Ik ken vier manieren:
1. Hard Praten. Dit is de normale overtuigingsvorm in het leger, in de reclame en in de politiek.

2. Dreigen. Dit is de geliefde methode van overtuigen in het gezin en in de kerk. Moeder dreigt dat vader straks pak slaag geeft. Pastoor dreigt dat God je straks in het vuur smijt.

3. Mooie Woorden en Zinnen. Dit heet: literatuur. Ik word graag door literatuur overtuigd. Wel merk ik dat je op één dag overtuigd kan worden door Achterberg en Bloem, of door Céline en Durlacher, terwijl die tweetallen toch heel verschillende dingen zeggen. Multatuli klaagde vaak dat zijn lezers wel riepen: `O, wat mooi!', maar dat ze nooit een daad bij het woord voegden.

4. Strikt logische afleiding uit een paar algemeen erkende grondwaarheden en een paar scherpe definities. Zulk proza is overtuigend maar zeldzaam. Ik geef twee buitenlandse en twee Nederlandse voorbeelden, twee wiskundige en twee politieke voorbeelden. De oudste is de Griek Euclides die 2300 jaar geleden de wiskunde in een rij van strikt bewezen stellingen onderbracht. Tot voor kort was dat de wiskunde die je op school leerde. Nu leer je nog over driehoeken en cirkels, maar het strikt bewijzen wordt vergeten, iets waar het Euclides nu juist om ging.

Drie kort geleden overleden volgelingen van Euclides waren: Karel van het Reve met Het geloof der kameraden (1969) over het communisme, Edsger Dijkstra, A discipline of Programming over programmeren (1976) en John Rawls A Theory of Justice (1971) over het organiseren van rechtvaardigheid.

Het verst in het volgen van de euclidische methode ging Spinoza (1632-1677). Hij voltooide zijn Ethica in 1675 maar stelde de uitgave uit. De secretaris van de Britse Royal Society had hem gevraagd het boek niet naar zijn officiële adres te sturen. Bruno was verbrand, Galileo gevangen gezet, Spinoza's vriend Koerbagh in het Amsterdamse rasphuis gezet waar hij na een jaar omkwam.

Toen Spinoza in februari 1677 stierf, gingen al zijn geschriften naar Amsterdam, waar een klein groepje vrienden voor het eind van het jaar zijn Verzamelde Werk uitbracht in het Latijn van Spinoza en in een Nederlandse vertaling. Spionnen uit Rome werden door de dappere uitgever om de tuin geleid. De kerkenraad van Leiden en de protestantse synode veroordeelden het boek en de Nederlandse overheid verbood het. Utrecht gaf nog een boete van honderd gulden. Maar de faam van verdraagzaamheid in de Hollandse zeventiende eeuw is niet helemaal onterecht: het boek werd gekocht en gelezen en het spinozisme verspreidde zich door heel Europa, zoals door Jonathan Israel in Radicale Verlichting (2001) aanstekelijk wordt verteld.

(...)

Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste gaat over God, het tweede over de hartstochten van de mens en hoe hij daarmee moet omgaan.

Het deel over God is in Europa ingeslagen als een meteoor ter grootte van de steen in Mekka. Heine schreef in 1852 dat alle Duitse filosofen spinozisten waren. Wel vond hij de wiskundige stijl een nadeel: je moest om de amandel (de inhoud) te proeven eerst de harde dop verwijderen. Die opinie hoor je nog steeds. Ik zou niet weten hoe Spinoza te verbeteren is. Vergeet niet dat wiskunde in de zeventiende eeuw populair was. Alle filosofen (Pascal, Descartes, Leibniz) waren wiskundigen.

Alle filosofen in die tijd zaten met God in hun maag. Ze konden niet openlijk schrijven wat ze van God dachten, want de christelijke repressie was letterlijk dodelijk. De processen tegen de ketters waren voorbij, nu was de beurt aan de atheïsten. De gedragingen van Pascal en Descartes en Spinoza zijn alleen in dat licht te begrijpen.

Wat doet Spinoza in het deel over God? Hij geeft aan God alle prachtige eigenschappen van overal en altijd oneindig en eeuwig zijn. Daaruit leidt Spinoza haarfijn af dat God niets anders is dan de gehele Natuur, alles wat bestaat. Het is enerverend om te zien hoe Spinoza God met rustige slagen in de touwen bokst en hem tenslotte tegen het plafond knock-out slaat, waarna hij hem eerbiedig zijn badjas omslaat.

Ondertussen zijn alle platvloerse versieringen waar zestien eeuwen christendom ons mee opgescheept hadden verdwenen: de erfzonde en de verlossing, de engelen en de heiligen, de moedermaagd en de andere wonderen, ze komen niet meer ter sprake. De goddelijke natuurwetten regeren de wereld, elk klagen of bidden is zinloos. Dezelfde redenering treft elk monotheïsme, zodat ook joden en Turken met hun hoofddeksels en spreuken in de kou komen te staan.

Schopenhauer merkt op dat de formule `God=De wereld' niets verklaart, maar het is duidelijk dat hij alleen maar afgunstig is het niet zelf zo mooi te hebben verzonnen. Een spinozist is iemand die niet bang hoeft te zijn voor atheïst te worden uitgemaakt. De paus kan beweren dat God zich van de wereld heeft afgekeerd, maar dat gaat niet want hij is de wereld."

Ik heb me altijd afgevraagd wat bedoeld wordt met de term 'intelligent' in 'intelligent design'. Het valt me steeds op dat 'gelovigen' (christenen, moslims,...) aan hun God een weliswaar superieure maar toch menselijke vorm van intelligentie toedichten, en ook menselijke motivaties. Bovendien weten ze precies wat hun God wil en denkt. Volgens CDA-jongeren bijvoorbeeld wil 'God' geen affiches met naakt zien op straat.
Gelovigen halen dus zelf hun eigen God naar beneden door hem typisch menselijke eigenschappen (menselijke intelligentie, menselijke motivaties, menselijke preutsheids...) toe te schrijven.
Gelovigen zullen niet alleen graag aannemen dat een intelligent wezen de oorsprong is van het heelal dat wij kennen, ze zullen daarbij ook aannemen dat dat intelligente wezen hun eigen God is, en niet de God van anders-gelovigen, en ze zullen beweren dat hun eigen cultuurgebonden normen en waarden (zoals: bloot is slecht) de normen en waarden van die God zijn en die aan de hele wereld willen opleggen.
Daar hebben de Verlichting en filosofen als Spinoza spijtig genoeg nog niets aan kunnen veranderen.

Quote: Intelligent Design (ID)wordt gezien als de tegenhanger van de evolutietheorie. Want alles zit zo ondoorgrondelijk mooi in elkaar, daar moet bijna wel een intelligente gedachte achter zitten.

Vraag: Als in de psychologie IQ zonder EQ geen logische uitkomst oplevert, kan ID dan wel logisch zijn zonder o.a. ED?
Waarbij het begrip "gevoel" méér inhoudt dan alleen maar empathie. (Dat kun je op je boerinneklompjes aanvoelen...)

Stelling: Wijsheid = evenwicht tussen gevoel en verstand.

Uitwerking: Je kunt geen zinnige discussie voeren als de vraag niet duidelijk geformuleerd is, afgezien van de vraag hoe iedereen over de evolutietheorie denkt.
Als je alle verwijzingen naar "verstand" in de discussie zou vervangen door "wijsheid" (= evenwicht tussen verstand en gevoel) dan zou de ID discussie logischer gevoerd kunnen worden.

Conclusie: Zolang "Intelligent Design" (ID) geen "Wijs Design" (WD) wordt, werkt de ID discussie per definitie verwarrend "Half Averechts" (HA).

Hoe denk jij daar over?

Wellicht van belang: in de VS wordt binnenkort in een rechtzaak uitgemaakt hoe en wat over evolutie en haar theoriën wordt gedoceert.

Court case may determine how evolution is taught in US

A landmark legal trial begins on Monday that could determine how the theory of evolution - one of the basic tenets of modern science - is taught in US schools.

In the town of Harrisburg, Pennsylvania, 11 parents of children who already attend the nearby Dover High school or who will in future, together with the American Civil Liberties Union, are suing the Dover Area School District for voting in new rules that will encourage children to consider alternatives to evolution such as “intelligent design” (ID).

The court’s verdict will only bind schools within the Dover district, but could influence how schools teach evolution across the country, says Witold Walczak, a lawyer for the ACLU of Pennsylvania based in Pittsburgh, who will represent the parents.

“If we lose this case, I suspect it will send a green light to many school districts across the country that it is okay to teach ID,” he says. “If we win, hopefully it will put a break on what we view as a religious concept.”
Intelligent agent

ID is the controversial assertion that an intelligent agent rather than an undirected process such as evolution is responsible for certain features of the universe and living things.

The parents claim the school board violated the Establishment Clause of the First Amendment by creating new teaching requirements at the end of 2004 that cast doubt on evolution, introduce students to ID and encourage them to read anti-evolutionary, pro-ID literature. The First Amendment prohibits teaching that is religiously motivated, or has the effect of advancing religion.

The debate over ID, an idea that opponents call “camouflaged creationism”, has been raging since the publication in 1989 of a book called Of Pandas and People, which introduced the concept. The trial, known as “Kitzmiller-Dover” after one of the parents Tammy Kitzmiller, will be the first to expose ID to the scrutiny of a court.

It will hinge on whether ID is a respectable scientific theory, or a religious belief that masquerades as science to sidestep a 1987 Supreme Court ruling that outlawed the teaching of creationism in schools.
Latest incarnation

The plaintiffs will argue that it is the latter. “There is so much evidence that this is just the latest incarnation of creationism,” says Walczak. He points to early drafts of Of Pandas and People, written before 1987. “It’s identical except for where it says creationism it now says intelligent design.”

This view is shared by the mainstream science community. Alan Leshner, CEO of the American Association for the Advancement of Science based in Washington DC and publisher of the journal Science, says: “ID was an effort to correct the legal problems of creation science.”

It will be up to the defence to prove that ID is in fact a scientific concept that has a primarily secular purpose and a secular effect on students.

One expert witness for the defence will be Michael Behe, a scientist at Lehigh University in Bethlehem, Pennsylvania, and an outspoken ID proponent. He declined to comment when contacted by New Scientist because of his involvement in the trial, but he promotes ID as a scientific theory.
Reasonable explanation

In July 2005, he told New Scientist that because some systems cannot function properly without all their components, they could not evolve by the accumulation of chance mutations. The only reasonable explanation is ID, he asserted.

The Dover High School board of directors would not comment and their legal defence team did not contact New Scientist in time for this story.

There will be no jury because the case is about interpreting the constitution, and although the judge’s decision will only be binding in Dover, either side could appeal. An appellate court decision would apply in four states - Pennsylvania, New Jersey, Delaware and the Virgin Islands.

If that decision was also appealed, the trial could move to a Supreme Court, whose verdict would apply to the whole nation, says Walczak.
Trial time line

• Monday 26th September 2005: opening statements

• First week: testimony from plaintiffs’ expert witnesses, including scientists Kenneth Miller of Brown University, Robert Pennock of Michigan State University and Barbara Forrest of Southeastern Louisiana University, followed by John Haught a theologian at Georgetown University

• Next two to three weeks: continuation of plaintiffs’ case - more expert witnesses including Brian Alters at Harvard University and Kevin Padian at the University of California, Berkeley.

• Last two to three weeks: defence’s case, including expert witnesses such as scientists Michael Behe, Scott Minnich of the University of Idaho and Warren Nord of the University of North Carolina at Chapel Hill. Also, Dick Carpenter of US Evangelical Christian group Focus on the Family and sociologist Steve Fuller of the University of Warwick, UK.

• Early November: closing arguments

• Early December: Judge’s verdict

En meer over de rechtszaak, dit maal vanaf de site van de BBC.

School defends intelligent design

A school board being sued in a US court for questioning the theory of evolution has begun presenting its case.

Pennsylvania's Dover Area school board requires science teachers to say that evolution is unproven, and to raise "intelligent design" as an alternative.

A biology professor and leading advocate of intelligent design told the court that evolution alone could not explain complex biological processes.

Michael Behe said he believed God was behind them.

Some parents are suing the school board, saying that intelligent design is a religious belief and should not be taught, because it violates the United States constitutional separation of church and state.

Darwin's 'gaps'

The Dover school board instructs its teachers to read a statement to 14-to-15-year-old students before classes on evolution, saying that Charles Darwin's theory is "not a fact", and that there are "gaps in the theory".

Students are then referred to an intelligent design textbook for more information.

Intelligent design is being promoted in schools across more than 20 states in the US.

It holds that the development of life cannot be explained solely by evolution, and that the guiding hand of an intelligent force must have been at work.

Although it does not name God specifically, the theory has been adopted by some Christian groups, who promote it ahead of creationism, the literal interpretation of the biblical book of Genesis.

'Not a theory'

Prof Behe was the first witness called by the school board, after the dissenting parents presented their case.

He said evolution should still be taught, as "any well-educated student should understand it", but said it could not fully explain the biological complexities of life.

He said intelligent design questions whether life at the molecular level could have evolved through natural selection.

"That's the most poorly supported aspect of Darwin's theory," he told the federal court.

Prof Behe's stance is rejected by the faculty at the university where he works, and the scientific mainstream.

The head of the American Association for the Advancement of Science says that intelligent design "is not even a theory".

Meer over de rechtszaak in een lokale krant. De columnist is niet onder de indruk van de verdediging ...

The makings of a bad defense

HARRISBURG — Somewhere along the journey from obscurity to courtroom No. 2 in the U.S. Middle District Courthouse — this would have been in 2004 — Supt. Richard Nilsen of the Dover Area School District received a memo that indicated that a policy might have been violated during the debate over adoption of the new biology curriculum, the one in dispute now.

That suggested violation, which the school's Curriculum Advisory Council had been bypassed, "raised a red flag," Nilsen testified Thursday during Day 13 of the Dover Panda Trial.

He ordered the member of his administration charged with ensuring the district's policies are followed to investigate. He found, in a very short time, that no policy had been violated. Order had been restored.

OK, let's go back in time.

In January 2002, Nilsen presided over a board retreat, an informal meeting during which administrators and board members could air ideas and concerns and whatnot.

Nilsen, glancing at his notes from the meeting, remembered that then-board member Casey Brown talked about full-day kindergarten. He remembered then-board member Noel Wenrich mentioned discipline and other issues. And, referring to his notes, he said board member Alan Bonsell discussed creationism. Asked to recall what Bonsell said about creationism, Nilsen said he didn't remember and his notes didn't say.

So Bonsell could have said, "Boy, it sure would be a stupid idea to try to jam creationism into our science curriculum." Or maybe he said, "You know, if we try to introduce creationism into the science curriculum, we'd be in deep doo-doo." Or maybe he said, "If we try to cram creationism into the school, we're going to wind up spending more than a month in some stuffy courtroom."

Whatever he said about creationism, it didn't raise any red flags.

Moving forward to March 2003 and another of these informal meetings, Nilsen said he remembered that Bonsell expressed concern about discipline and that he had heard from frustrated parents that there was a mixed standard when it came to dress and that some students were dressing inappropriately for school and when their parents tried to intervene, they said all the kids dressed like that.

Nilsen's notes also reflected that Bonsell talked about creationism. But he didn't write down anything Bonsell might have said, and he testified that he couldn't remember Bonsell taking about creationism. (Other witnesses had no such memory problems and recalled Bonsell saying he'd like to see creationism taught along with evolution.)

Again, no red flag raised.

Let's review.

A bureaucratic policy might have been violated.

Red flag.

A board member of a public school starts spouting off about creationism.

Twice.

No red flag.

Not even that, Nilsen testified he doesn't even remember it.

You know, I'm not a public school administrator, but if I were and one of the members of the school board started talking about creationism, I think it would raise more than a few red flags.

As Nilsen's testimony began, the defense came into focus.

First, he seems to be relying on the "can't-remember" defense. So, did you indeed shoot Shorty? Can't remember.

I didn't say it was a good defense.

The other is the some-other-dude-did-it defense.

Again, I didn't say it was a good defense.

In this case, the other dudes are former board member Bill Buckingham and former high-school Principal Trudy Peterman.

Let's start with Buckingham.

Nilsen's testimony pretty much painted Buckingham as, well, a drug-addled loose cannon. He was concerned about books "laced with Darwinism." His wife showed up at a school-board meeting and started preaching from the Gospel — a scene Nilsen described as "embarrassing." (He also said he's still not sure what she was talking about, as he seemed to be oblivious to board members spouting off about creationism.)

And, when asked whether Buckingham was present at a certain meeting, Nilsen recalled he wasn't, that the board member was off having knee surgery and "had been hospitalized for substance (abuse), OxyContin."

Peterman, he said, tended to blow things "out of proportion," as she did when she wrote a memo to the administration warning that the board wants to teach creationism "50-50" with evolution.

Like I said, it's not a good defense.

Mike Argento, whose column appears Mondays and Thursdays in Living and Sundays in Viewpoints, can be reached at 771-2046 or at mike@ydr.com. Read more Argento columns at ydr.com/mike.

'Intelligent design' teaching ban A court in the US has ruled against the teaching of the theory of "intelligent design" alongside Darwinian evolution.

A group of parents in the Pennsylvania town of Dover had taken the school board to court for demanding biology classes not teach evolution as fact.

The authorities wanted to introduce the theory that Earth's life was too complicated to have evolved on its own.

Judge John Jones ruled the school board had violated the constitutional ban on teaching religion in public schools.

The 11 parents who brought the case argued that teaching intelligent design (ID) was effectively teaching creationism, which is banned.

We find that the secular purposes claimed by the board amount to a pretext for the board's real purpose, which was to promote religion
Judge John Jones

They complained the theory - which argues life must have been helped to develop by an unseen power - is tantamount to religious education.

The separation of church and state is enshrined in the US constitution.

In a 139-page written ruling, the federal judge said: "Our conclusion today is that it is unconstitutional to teach ID as an alternative to evolution in a public school science classroom."

Judge Jones said he had determined that ID was not science and "cannot uncouple itself from its creationist, and thus religious, antecedents".

Citizens had been "poorly served" by members of the school board who voted for the ID policy, he said.

"It is ironic that several of these individuals, who so staunchly and proudly touted their religious convictions in public, would time and again lie to cover their tracks and disguise the real purpose behind the ID policy," he said.

"We find that the secular purposes claimed by the board amount to a pretext for the board's real purpose, which was to promote religion in the public school classroom."

The judge banned any future implementation of the policy in Dover schools.

The lawyer for the parents said the ruling was a "real vindication" for those families who had had the courage to challenge the school board.

The school board voted for "intelligent design" last year, but was itself voted out of office last month, reports BBC science correspondent Roland Pease.

It provoked US TV evangelist Pat Robertson to warn the town was invoking the wrath of God.

Other school boards in the country were expected to follow the case closely to see whether they would be allowed to teach the theory alongside that of evolution.

Uit: God gehoorzaamt de rede. Nu de mens nog
Hugo Brandt Corstius NRC 03/01/2003, via Sargasso.nl. "Alle filosofen in die tijd zaten met God in hun maag. Ze konden niet openlijk schrijven wat ze van God dachten, want de christelijke repressie was letterlijk dodelijk. De processen tegen de ketters waren voorbij, nu was de beurt aan de atheïsten. De gedragingen van Pascal en Descartes en Spinoza zijn alleen in dat licht te begrijpen."

Ongelooflijk, deze onzin van meneer Hugo BC. Pascal was een toegewijd christen: zijn Pencees is een apologie van groot formaat. Zie ook de studies van Peter Kreeft over Pascal. Descartes omschrijf God als "het hoogste genot".

Het valt me vaker op: de bijzonder nare gewoonte van anti-religieuzen om de geschiedenis te vervalsen door het christelijk geloof zo negatief als mogelijk af te schilderen. En vaak op achterbakse wijze, tussen de regels door.

Uit Trouw, 4 september 2006, het volgende commentaar.

Wetenschappers en gelovigen hebben elkaar wel degelijk iets te vertellen

Binnen de wetenschap is de theorie van een mogelijk intelligent ontwerp, afgekort ID, achter de evolutie van aarde en heelal geen issue. In de wetenschap draait het om weten en meten en aangezien er voor een ontwerper achter de schepping geen bewijs is aan te voeren, lijkt het weinig zin te hebben tijd en energie te steken in een uit Amerika overgewaaide theorie, die allerlei fundamentalisten bovendien misbruiken om God op slinkse wijze de wetenschap en het onderwijs binnen te smokkelen.

Desondanks was het een uitstekend idee van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen een reeks dubbellezingen te wijden aan het thema ’Weten en/of Geloven’. Er bleek enorme belangstelling voor te bestaan. De cyclus die deze week begint is inmiddels uitverkocht. Het getuigt bovendien van moed, want verschillende wetenschappers vinden het maar niks. Wat bezielt de Akademie dit te doen? Door zich nu zo op te stellen, doet de Akademie de wetenschap op de langere termijn meer kwaad dan goed. Aldus Ger Verhogen, emeritus hoogleraar natuurkunde van de Radbouduniversiteit, vorige week in de Verdieping.

Het is maar hoe je het bekijkt. Diezelfde Ger Verhogen noemt de evolutietheorie ook een mythe die beweert dat het toeval iets verwekte uit het niets. Onze aarde is vervolgens uit dat niets ontstaan, via een proces van toeval en natuurlijke selectie. Maar mythe of niet, dat neemt niet weg dat biologen overtuigend materiaal hebben aangedragen om het bestaan van een evolutie aannemelijk te maken. Problemen ontstaan pas als biologen gaan spreken over De Evolutie en daarmee pretenderen dat alleen zij met enig gezag mogen spreken hoe het zit in de Schepping.

Het is met name die pretentie die er de oorzaak van is dat de evolutietheorie al langer dan een eeuw de schijntegenstelling voedt tussen Geloof en Wetenschap, alsof die twee elkaar uitsluiten. Alsof een serieuze wetenschapper niet ook een gelovige kan zijn en omgekeerd. Wie zo redeneert moet ook allerlei hogere zaken, zoals liefde, moreel bewustzijn, altruïsme uit het woordenboek van de mens schrappen. Die zijn immers vanuit een puur op de materie georiënteerd weten niet te plaatsen. Omgekeerd is het even dwaas van gelovigen om God in de wetenschap te willen verankeren. Het is zinvoller als wetenschappers en gelovigen zich bezighouden met de oervraag: waartoe zijn we hier op aarde?

Uit NRC van 9 september 2006 een commentaar van Piet Borst.

In den beginne

Door Piet Borst

In den beginne was de aarde woest en ledig, maar lang duurde dat niet. Zo’n 4 miljard jaar geleden, toen de aarde voldoende was afgekoeld om zeeën te vormen, ontstonden de eerste levende organismen. Voor biologen is dat de ultieme puzzel: Hoe ontstaat leven uit levenloos materiaal?

Sinds Pasteur gelooft niemand meer in spontane generatie van levende organismen, maar eens moet het allemaal toch zijn begonnen. Hoe ging dat in zijn werk?

Die vraag is onderstreept door de ‘intelligent design’ discussie. Dat door mutatie en selectie uit bacteriën in een paar miljard jaar mensen zijn ontstaan, is inmiddels niet zo’n strijdpunt meer. Maar het begin, dat blijft mysterieus.

Ook een primitieve bacterie is al duizelingwekkend complex. Hoe kan uit simpele bouwstenen zo’n complex organisme ontstaan? Is daar een plausibel chemisch scenario voor op te stellen, of heeft iemand daar een handje bij moeten helpen?

Wie denkt dat je uit simpele moleculen geen complexe structuur kunt maken, heeft nooit bellen geblazen. In een zeepoplossing zitten vetzuurmoleculen, die de neiging hebben om aan elkaar te plakken. Als je lucht door zo’n oplossing blaast vormen zich zeepbellen, waarin miljarden zeepmoleculen een laag vormen die precies twee moleculen dik is en die binnen en buiten scheidt. Die laag lijkt sterk op de membranen van bacteriën en van onze cellen.

Een 3-jarige bellenblazer (of de wind) kan zo al ingewikkelde structuren scheppen, die nodig zijn om levende cellen te maken. Een tikje tendentieus is dit voorbeeld wel. Toen de aarde woest en ledig was, lagen er geen stukken zeep klaar.

Waar kwamen die bouwstenen voor leven dan vandaan? Een eerste antwoord op die vraag kwam van Miller en Urey in 1953. Zij simuleerden de omstandigheden van een primitieve aarde door water in contact te brengen met een simpel gasmengsel en daar elektrische ontladingen (bliksems) door te leiden.

Daarbij ontstonden allerlei bouwstenen van macromoleculen die in levende organismen worden gevonden, aminozuren, suikers, nucleïnezuurbasen. Het werk van Miller sloeg in als een bom: de Amerikaanse pers zag de nieuw gevormde bacteriën al uit de reageerbuizen kruipen.

Het enthousiasme voor Miller’s proeven is inmiddels bekoeld. In Miller’s tijd dacht men nog dat de primitieve aarde ruim voorzien was van de reactieve gassen die hij in zijn proeven gebruikte: methaan (kookgas), waterstof en ammoniak. Meer recente gegevens wijzen op een atmosfeer van stikstof en kooldioxide, nogal inerte gassen. Een ander probleem is dat het aardoppervlak 4 miljard jaar geleden niet zo’n gastvrije plek was voor pril leven. Er was nog onvoldoende dampkring om de genadeloze zonnestralen goed te filteren; het regende meteorieten op aarde; en dat gebliksem maakte ook veel kapot. Vandaar dat onderzoekers een aantal andere scenario’s hebben ontwikkeld voor het ontstaan van levensbouwstenen.

Ik beperk me hier tot één van de populairste, die gebaseerd is op nieuwe kennis van de zeebodem. Dacht men vroeger dat de diepzeebodem een dooie boel was, inmiddels weten we beter. Op 1 km diepte wemelt het van de bacteriën en van dieren die zich daar direct of indirect mee voeden. Die bacteriën moeten het zonder zonlicht doen, maar door vulkanische activiteit borrelt er gas uit de bodem op.

Daaronder is het reactieve gas waterstofsulfide (H2S, met rotte eieren-geur) dat met het ook ruim aanwezige ijzersulfide waterstofgas levert. Waterstof kan reageren met allerlei aanwezige simpele stoffen, zoals CO2 (kooldioxide).

Daarbij worden levensbouwstenen gevormd. De combinatie van hoge druk (1 km water = 100 atmosfeer), mineralen die chemische reacties katalyseren, lokaal hoge temperaturen en reactieve gassen, maakt de zeebodem een goede plek voor chemische synthese zonder dat de gevormde moleculen meteen door zonlicht of bliksem worden vernietigd.

Met bouwstenen heb je nog geen gebouw, met levensbouwstenen nog geen leven. Voor die stap naar leven zijn allerlei speculatieve scenario’s opgesteld.

Een uitgewerkt model is de ijzer-zwavel wereld van de Duitse chemicus Günter Wächterhäuser. Uitgaand van de chemische reacties op de diepzeebodem postuleert hij de vorming van uitdijende platte koeken van steeds complexere moleculen, die zich over de rotsachtige bodem uitbreiden. Er breken stukken van die koek af, die zich elders hechten: vermenigvuldiging. Deze chemische laag wordt wel eens aangeduid met de wijdse term ‘het platte leven’, maar dat gaat wat ver. Leven vereist een vorm van erfelijke informatie.

Waar kwam die vandaan?

De meeste onderzoekers denken nu dat primitieve erfelijke informatie geleverd moet zijn door RNA (ribonucleïnezuren) of moleculen die daar op lijken. RNA is betrokken bij de informatie overdracht in onze cellen en veel virussen hebben RNA als genetisch materiaal.

Wat RNA aantrekkelijk maakt als primitief genetisch materiaal is het vermogen van sommige RNA moleculen om simpele chemische reacties te katalyseren, net als eiwitten. In navolging van katalytische eiwitten, enzymen, noemt men zulke katalytische ribonucleïnezuren (RNAs) ribozymen.

Het mooie van ribozymen is dat ze ook RNA moleculen kunnen knippen en plakken. De meester in dit gebied is Jack Szostak.

Ik herinner mij nog hoe ik Jack ontmoette in een postersessie bij een wetenschappelijk symposium in een Amerikaans skigebied. Jack was nog heel jong, alternatief, baardig, een broekenmannetje, maar zijn poster liet inventieve proeven zien, die hij onder een spervuur van kritische vragen briljant verdedigde. Toen al was duidelijk dat dit wonderkind het ver zou brengen in de wetenschap en dat hij zich zou storten op een werkelijk lastig probleem.

Dat werd de constructie van een simpele cel, “Synthesizing Life”, zoals hij het noemt in een artikel in Nature. Zover is Szostak nog niet, maar hij komt wel dichter bij.

In de afgelopen vijftien jaar heeft Szostak in zijn lab laten zien dat het mogelijk is om RNA moleculen te maken, die in staat zijn om andere RNA moleculen te kopiëren. Niet erg precies, maar wel in grote hoeveelheden. Die RNA moleculen kunnen worden opgenomen door simpele vetblaasjes en die blaasjes kunnen concurreren met andere blaasjes bij het vergaren van bouwstenen voor grotere blazen met meer RNA. Zo ziet Szostak een begin van concurrentie en daarmee van Darwinistische evolutie.

Dit zijn maar een paar voorbeelden die illustreren dat onderzoek naar de oorsprong van het leven op aarde geen activiteit is van fantasierijke studeerkamergeleerden, maar een bruisende experimentele wetenschap, ook in Nederland trouwens (Leiden, Nijmegen). De Radboud Universiteit Nijmegen biedt zelfs een practicum Chemische Evolutie aan, waarin (katholieke) studenten zelf bouwstenen voor RNA kunnen maken onder ‘primitieve aarde’ omstandigheden.

Wie meer wil weten over onderzoek naar het ontstaan van het leven, leze het boek Gen.e.sis van R.H. Hazen (Joseph Henry Press, 2005). Hazen is mineraloog, iemand die verstand heeft van ijzererts en zand, en hij doet al jaren proeven over het ontstaan van levensbouwstenen.

Zijn boek is begrijpelijk voor geïnteresseerde leken en hij geeft niet alleen de theorieën en controversen overzichtelijk weer, maar hij laat de lezer ook in de keuken kijken: Wie zijn de topkoks en hoe doen ze hun proeven? Wat mij ook aansprak, was dat Hazen de kritiek op zijn interpretaties heeft opgenomen aan het eind van zijn boek. De kanttekeningen van experts, die hij het manuscript had opgestuurd, zijn daar letterlijk terug te vinden.

Daardoor krijg je een goede indruk van de meningsverschillen in dit prille onderzoeksgebied.

Want pril is het. We weten nog niet veel. Voor een aantal cruciale problemen zijn er zelfs nog geen goede werkhypothesen.

Maar die komen, misschien niet volgende maand, maar dan volgend jaar of over 10 jaar. Er is geen biologisch probleem dat biologen niet op gaan lossen als ze tijd van leven hebben (en geld voor proeven). Zelfs een harde noot als de oorsprong van het leven wordt uiteindelijk gekraakt.

Een boekbespreking in IHT

Evolution For Everyone - How Darwin's Theory Can Change the Way We Think About Our Lives.

International Herald Tribune
By Natalie Angier
Published: April 6, 2007

Book Review: Evolution For Everyone
By David Sloan Wilson. 390 pages. $24. Delacorte Press.

Just as in the classic clashes of nature, where every mutational upgrade in a carnivore's strength or cunning is soon countered by a speedier or more paranoid model of antelope, so the pitched struggle between evolutionary theory and its deniers has yielded a bristling diversity of ploys and counterploys. The heavyhanded biblical literalism of creationist science evolves into the feints and curlicues of intelligent design, and the casual dismissiveness with which scientists long regarded the anti-evolutionists gives way to a belated awareness that, gee, the public doesn't seem to realize how fatuous the other side is, and maybe it's time to combat the creationist phylum head on. And so, over the last few years, scientists have unleashed a blitzkrieg of books in defense of Darwinism, summarizing the Everest of supportive evidence for evolutionary theory, filleting the arguments of the naysayers or reciting, yet again, the story of Charles Darwin, depressive naturalist extraordinaire, whose increasingly pervasive avuncular profile has lofted him to logo status on par with Einstein and the Nike swoosh.

David Sloan Wilson, an evolutionary biologist at Binghamton University, takes a different and decidedly refreshing approach. Rather than catalogue its successes, denounce its detractors or in any way present evolutionary theory as the province of expert tacticians like himself, Wilson invites readers inside and shows them how Darwinism is done, and at lesson's end urges us to go ahead, feel free to try it at home. The result is a sprightly, absorbing and charmingly earnest book that manages a minor miracle, the near-complete emulsifying of science and the "real world," ingredients too often kept stubbornly, senselessly apart. Only when Wilson seeks to add religion to the mix, and to show what natural, happy symbionts evolutionary biology and religious faith can be, does he begin to sound like a corporate motivational speaker or a political candidate glad-handing the crowd.

In Wilson's view, Darwin's theory of evolution by natural selection has the beauty of being both simple and profound. Unlike quantum mechanics or the general theory of relativity, the basic concepts behind evolutionary theory are easy to grasp; and once grasped, he argues, they can be broadly applied to better understand ourselves and the world - the world both as it is and as it might be, with the right bit of well-informed coaxing. Wilson has long been interested in the evolution of co-operative and altruistic behavior, and much of the book is devoted to the premise that "goodness can evolve, at least when the appropriate conditions are met." As he sees it, all of life is characterized by a "cosmic" struggle between good and evil, the high-strung terms we apply to behaviors that are either cooperative or selfish, civic or anomic. The constant give-and-take between me versus we extends down to the tiniest and most primal elements of life. Short biochemical sequences may want to replicate themselves ad infinitum, their neighboring sequences be damned; yet genes get together under the aegis of cells and reproduce in orderly fashion as genomes, as collectives of sequences, setting aside some of their immediate selfish urges for the sake of long-term genomic survival. Cells further collude as organs, and organs pool their talents and become bodies.

The conflict between being well behaved, being good, not gulping down more than your share, and being selfish enough to get your fair share, "is eternal and encompasses virtually all species on earth," he writes, and it likely occurs on any other planet that supports life, too, "because it is predicted at such a fundamental level by evolutionary theory." How do higher patterns of cooperative behavior emerge from aggregates of small, selfish units? With carrots, sticks and ceaseless surveillance. In the human body, for example, nascent tumor cells arise on a shockingly regular basis, each determined to replicate without bound; again and again, immune cells attack the malignancies, destroying the outlaw cells and themselves in the process. The larger body survives to breed, and hence spawn a legacy far sturdier than any tumor mass could manage.

As with our bodies, so with our behaviors. Wilson explores the many fascinating ways in which humans are the consummate group-thinking, team-playing animal. The way we point things out to one another, for example, is unique among primates. "Apes raised with people learn to point for things that they want but never point to call the attention of their human caretakers to objects of mutual interest," Wilson writes, "something that human infants start doing around their first birthday." The eyes of other apes are dark across their entire span and thus are hard to follow, but the contrast between the white sclera and colored iris of the human eye makes it difficult for people to conceal the direction in which they are looking. In the interdependent, egalitarian context of the tribe, the ancestral human setting, Wilson says, "it becomes advantageous for members of the team to share information, turning the eyes into organs of communication in addition to organs of vision." Humans are equipped with all the dispositional tools needed to establish and maintain order in the commons. Studies have revealed a deep capacity for empathy, a willingness to trust others and become instant best friends; and an equally strong urge to punish cheaters, to exact revenge against those who buck group rules for private gain.

Of course, even as humans bond together in groups and behave with impressive civility toward their neighbors, they are capable of treating those outside the group with ruthless savagery. Wilson is not naïve, and he recognizes the ease with which humans fall into an us-versus-them mind-set. Yet he is a self-described optimist, and he believes that the golden circles of we-ness, the conditions that encourage entities at every stratum of life to stop competing and instead pool their labors into a communally acting mega-entity, can be expanded outward like ripples on a pond until they encompass all of us - that the entire human race can evolve the culturally primed if not genetically settled incentive to see our futures for what they are, inexorably linked on the lone blue planet we share.

Toward the end of the book he offers a series of evolutionarily informed suggestions on how we might help widen the geometry of good will, beginning with the italicized, boldface pronouncement that "we are not fated by our genes to engage in violent conflict." Our bloody past does not foretell an inevitably bloody future, and violent behaviors that make grim sense in one context can become maladaptive in another. "The Vikings of Iceland were among the fiercest people on earth, and now they are the most peaceful," he observes. "In principle, it is possible to completely eliminate violent conflict by eliminating its preferred 'habitat.'" For their universal appeal and basal power to harmonize a crowd, he recommends more music and dancing and asks, "Could we establish world peace if everyone at the United Nations showed up in leotards?" He also believes that the world's religions should be tapped for their "wisdom." This is a fine idea in the abstract, but given current events and the fissuring of the world along so many theo-sectarian lines, I wish we could forgo the sermon and just strike up the band.

New Research Proves Single Origin Of Humans In Africa

Science Daily — New research published in the journal Nature (19 July) has proved the single origin of humans theory by combining studies of global genetic variations in humans with skull measurements across the world. The research, at the University of Cambridge and funded by the Biotechnology and Biological Sciences Research Council (BBSRC), represents a final blow for supporters of a multiple origins of humans theory.

Competing theories on the origins of anatomically modern humans claim that either humans originated from a single point in Africa and migrated across the world, or different populations independently evolved from homo erectus to home sapiens in different areas.

The Cambridge researchers studied genetic diversity of human populations around the world and measurements of over 6,000 skulls from across the globe in academic collections. Their research knocks down one of the last arguments in favour of multiple origins. The new findings show that a loss in genetic diversity the further a population is from Africa is mirrored by a loss in variation in physical attributes.

Lead researcher, Dr Andrea Manica from the University's Department of Zoology, explained: "The origin of anatomically modern humans has been the focus of much heated debate. Our genetic research shows the further modern humans have migrated from Africa the more genetic diversity has been lost within a population.

"However, some have used skull data to argue that modern humans originated in multiple spots around the world. We have combined our genetic data with new measurements of a large sample of skulls to show definitively that modern humans originated from a single area in Sub-saharan Africa."

The research team found that genetic diversity decreased in populations the further away from Africa they were - a result of 'bottlenecks' or events that temporarily reduced populations during human migration. They then studied an exceptionally large sample of human skulls. Taking a set of measurements across all the skulls the team showed that not only was variation highest amongst the sample from south eastern Africa but that it did decrease at the same rate as the genetic data the further the skull was away from Africa.

To ensure the validity of their single origin evidence the researchers attempted to use their data to find non-African origins for modern humans. Research Dr Francois Balloux explains: "To test the alternative theory for the origin of modern humans we tried to find an additional, non-African origin. We found this just did not work. Our findings show that humans originated in a single area in Sub-Saharan Africa."

Uit Trouw van 4 oktober 2007 een bericht over het boek "Geloven in de wetenschap"

Dat God liefde is, strijdt niet met evolutietheorie

Monic Slingerland

De wetenschap kan niets zeggen over het bestaan van God, vinden zowel minister Ronald Plasterk als fysicus Cees Dekker van het Intelligent design. "Geloof maar lekker door", zei de minister.

Nobelprijswinnaars zijn zelden religieus. Dat is vast geen toeval, denkt Dick Swaab, hoogleraar neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam. Gelovigen zijn meer mensen van de zekerheid dan van de twijfel en om een heel erg goede wetenschapper te zijn is vooral ook twijfel nodig.

Maar biofysicus Cees Dekker, gelovig christen en hoogleraar in Delft, weet heel zeker dat een goede wetenschapper ook gelovig kan zijn. Hij is de man die de discussie over het Intelligent design aanzwengelde, door in 2005 zijn bundel over schepping en evolutie aan te bieden aan de toenmalige minister van Onderwijs Maria van der Hoeven.

Natuurlijk komt ook hij met een cijfer op de proppen: 39 procent van de wetenschappers in de VS gelooft in een persoonlijke God. Dat kunnen niet allemaal slechte wetenschappers zijn, meent hij.

Nog altijd is hij gefascineerd door de spannende verhouding tussen geloof en wetenschap. Daarbij gaat het hem allang niet meer om de vraag of Darwin de Bijbel van tafel kan vegen.

Dekker ergert zich aan natuurwetenschappers als Richard Dawkins die meent dat in de tempel van de wetenschap iedere vorm van godsdienstigheid achterwege moet blijven.

Samen met theoloog Gijsbert van den Brink, hoogleraar aan de Universiteit Leiden, en filosoof René van Woudenberg (VU) komt Dekker nu met een derde bundel. Hierin verkent hij op een breder terrein van de wetenschap de spanning tussen de nieuwsgierigheid van de wetenschapper en de uitgangspunten van de gelovige christen.

Die spanning loopt op als ook de mensgerichte wetenschappen in zicht komen. Want heeft de mens wel een vrije wil?, om maar een onderzoek te noemen dat onder neurowetenschappers tegenwoordig nogal populair is. Christenen gaan ervanuit dat dat wel zo is, maar daar denkt prof. Dick Swaab onders over.

Als excuus-atheïst nam hij gisteren deel aan het debat bij de presentatie van de derde bundel van Dekker. In de hersenen van proefpersonen is een activiteit gemeten, voordat er sprake was van een welbewust besluit.

Dat zou erop wijzen dat de mens achter zijn eigen beslissingen aanholt en dat er misschien eerder sprake is van een instinctieve reflex of reactie dan van een weloverwogen handeling.

En werkt bidden eigenlijk wel?

Ook daar wordt serieus onderzoek naar gedaan.Wat nog helemaal niet zo makkelijk is, want bij een verantwoord onderzoek moet er een controlegroep zijn voor wie pertinent niet gebeden wordt. Zie dat maar eens te controleren. Bovendien is degene die al dan niet handelend optreedt - God - niet te onderzoeken op actieve betrokkenheid. Als het gebed geen effect heeft, kan het ook zo zijn, zei Cees Dekker, dat God zich niet leent als deelnemer aan een onderzoek naar de effecten van gebed en dat Hij dan maar even niets doet.

Dat de mens een geest heeft, daarvan is iedereen overtuigd. Maar de ziel, dat stukje, definieerde Dick Swaab, dat overblijft als de mens dood is, bestaat die wel? Voor christenen een concreet verschijnsel, maar zie maar te bewijzen dat de ziel bestaat.

Ronald Plasterk, ook natuurwetenschapper voordat hij minister van onderwijs en wetenschap werd, is gefascineerd door de gedrevenheid van Cees Dekker. Plasterk is bekend als bedenker van het 'ietsisme'. Bij het in ontvangst nemen van het boek maakte hij duidelijk dat geloof en wetenschap kunnen samengaan, zolang ze maar op afstand blijven. "Het geloof dat Jezus liefde is, is niet in strijd met het periodiek systeem of met de evolutietheorie."

Plasterk en Dekker vonden elkaar in de opvatting dat aan de wetenschap geen argumentatie ontleend moet of kan worden over het bestaan van God.

Al viel hij zelf ooit via de logica van zijn geloof: "Als God een olifant kan zijn, of duizend olifanten, dan kan hij ook nul olifanten zijn."

Volgens Plasterk gaan geloof en wetenschap over verschillende vragen. ?De vraag hoe de dingen in elkaar zitten is een andere dan de vraag hoe we ons leven waarderen.?

Zo gunt hij Dekker zijn overtuiging: "Geloof maar lekker door."

Het spannendste van het boek zit achterin, in het register. Dat is geplitst in een personen- en een zakenregister. God is ondergebracht bij de zaken.

Cees Dekker, René van Woudenberg en Gijsbert van den Brink (red.), Omhoogkijken in platland. Over geloven in de wetenschap. Uitg. Ten Have, € 24,90.