|
de natuur of wezenheid des eenen van die des anderen verschilt. Blijdschap verder en verdriet zijn lijdende toestanden, waardoor ieders magt of poging, om in zijn bestaan te volharden, vermeerderd of verminderd, bevorderd of beperkt wordt (volgens stell. 11 van dit deel en de aanmerk.). Door de poging echter om in zijn bestaan te volharden, voor zoover deze tot den geest en het ligchaam te gelijk wordt in betrekking gebragt, verstaan wij neiging en begeerte (zie aanm. stell. 9 van dit deel); derhalve is blijdschap en droefheid de neiging of begeerte zelve, voorzoover zij door uitwendige oorzaken vermeerderd of verminderd, bevorderd of beperkt wordt, dat is (volgens dezelfde aanm.) zij is ieders natuur zelve. Derhalve verschilt ieders blijdschap of droefheid van die des anderen ook zooveel als ieders natuur of wezenheid van de wezenheid des anderen verschilt; en bijgevolg verschilt elke hartstogt van elk enkelwezen zooveel van den hartstogt van eenen anderen enz. w.t.b.w. Aanmerking. Hieruit volgt, dat de hartstogten der dieren, die redeloos genoemd worden (want wij kunnen niet betwijfelen dat die beesten gevoel hebben, nadat wij de natuur van den geest hebben leren kennen), van de hartstogten der menschen zooveel verschillen, als hunne natuur van de menschelijke natuur verschilt. Een paard en een mensch worden wel beide door de lust tot voortplanting >> aantal woorden: 216 |